Adviezen voor diabetespatiënten bij een ontregelde bloedglucose (hypo- of hyperglycemie)

Bij mensen met diabetes mellitus is een waarde tussen de 4 en 7 mmol/l vóór de maaltijden acceptabel. Na de maaltijd mag uw bloedglucose oplopen tot 9 mmol/l.

Wat is hypoglycemie en hoe herkent u het?

We spreken van hypoglycemie of hypo als er te weinig glucose in het bloed zit. Dit is bij een bloedglucose lager dan 4 mmol/l. Omdat uw bloedglucose te laag is geeft uw lichaam waarschuwingssignalen af zoals:

• zweten
• moeheid
• duizeligheid
• beven
• slecht zien
• hoofdpijn
• hongergevoel
• prikkelbaarheid

De symptomen van hypoglycemie kunnen per persoon verschillen. Sommige mensen hebben één of twee symptomen, anderen hebben meer symptomen. Ook kunnen de symptomen verschillen per keer. De symptomen nemen toe als de bloedglucose verder daalt. De symptomen kunnen door de jaren heen ook veranderen.

Ontstaan van een hypoglycemie

Een hypoglycemie kan ontstaan door:

• minder eten dan gewoonlijk of een maaltijd overslaan
• meer lichamelijke inspanning dan gebruikelijk
• te veel insuline spuiten of teveel tabletten innemen
• onverwachts, soms is er geen reden te achterhalen
• gebruik van alcohol

Adviezen bij een hypoglycemie vlak voor de maaltijd

Als de bloedglucose vlak voor de maaltijd onder de 4 mmol/l is, is het advies om extra snelwerkende koolhydraten te nemen, bijvoorbeeld:

• 3 à 4  tabletten druivensuiker of
• 100 ml vruchtensap of frisdrank of
• 20 ml limonadesiroop

Het is daarbij belangrijk dat u direct gaat eten en direct na de maaltijd insuline spuit. Na een half uur kunt u opnieuw de bloedglucose bepalen. Als de bloedglucose nog steeds lager dan 4 mmol/l is, neem dan opnieuw extra snelwerkende koolhydraten. Herhaal dit zo nodig op basis van de bloedglucose.

Adviezen bij een hypoglycemie op een willekeurig moment op de dag

Als de bloedglucose op een ander moment onder de 4 mmol/l is, is het advies meer extra snelwerkende koolhydraten te nemen:

• 4 à 6 tabletten druivensuiker of
• 200 ml vruchtensap of frisdrank of
• 40 ml limonadesiroop

Als de volgende maaltijd niet binnen 2.5 uur is of als u gaat bewegen, neem dan ook langzaamwerkende koolhydraten zoals een boterham. Bepaal na een half uur opnieuw de bloedglucose. Als de bloedglucose nog steeds lager dan 4 mmol/l is, neem dan opnieuw extra snelwerkende koolhydraten.

Achterhaal de oorzaak
Ga na wat de oorzaak van de hypoglycemie geweest kan zijn. Als u de oorzaak weet, kunt u het de volgende keer wellicht voorkomen. Als u regelmatig last heeft van hypoglycemie, bespreek dit dan met uw arts, diabetesverpleegkundige of diëtist.

Pseudo-hypoglycemie
Als u langere tijd hoge bloedglucosewaarden heeft gehad, kunt u al bij waarden hoger dan 4 mmol/l verschijnselen van een hypoglycemie krijgen. Uw lichaam moet dan wennen aan meer normale glucosewaarden. Dit noemen we een pseudo-hypo. Het is dan van belang om de bloedglucosewaarde te controleren, rust te nemen en eventueel water te drinken. Snelwerkende koolhydraten zijn bij een pseudo-hypo niet nodig.

Informeer de mensen in uw omgeving
Het is van belang dat uw familie, uw vrienden en collega’s weten wat zij moeten doen als u een hypoglycemie heeft. Wij adviseren u om hen op de hoogte te brengen van eventuele acties die nodig zijn.

Hypo-unawareness
Hypo-unawareness is een Engels woord voor het niet voelen aankomen van een hypoglycemie. Het lichaam geeft geen duidelijke signalen meer.

Glucagon
Glucagon is een middel wat gebruikt kan worden door derden, als u niet meer aanspreekbaar bent en niet meer kan slikken door een te lage bloedglucosewaarde. Voor meer informatie kunt u terecht bij uw diabetesbehandelteam.

Voorkomen van een hypoglycemie

Om een hypoglycemie te voorkomen is het belangrijk dat u zorgt voor een goede verdeling van de maaltijden over de dag. Bij sporten of lichamelijke activiteit is het verstandig om extra koolhydraten te gebruiken. Denk in dit geval aan 1 portie fruit of een boterham (15 gram koolhydraten). Bij gebruik van kortwerkende insuline kunt u ook de hoeveelheid insuline verminderen (zie hiervoor de adviezen in de folder over sport en beweging bij diabetes mellitus). Verder is het belangrijk altijd iets van eten met koolhydraten mee te nemen zodat u bij onverwachte situaties altijd iets bij de hand heeft. Handig om mee te nemen zijn:

• druivensuiker (dextro Energy tabletten)
• 200 ml pakjes of blikjes vruchtensap of frisdrank
• verpakte biscuits (Liga®, Sultana® en dergelijke)

Wat is hyperglycemie en hoe herkent u het?

We spreken van hyperglycemie of hyper als er te veel glucose in het bloed zit. Dit is bij een bloedglucose hoger dan 10 mmol/l. Omdat uw bloedglucose te hoog is, geeft uw lichaam waarschuwingssignalen zoals:

• moeheid 
• slaperigheid
• veel plassen
• dorst
• veel drinken
• droge tong
• wazig zien

Bij een te hoge bloedglucose laten de nieren glucose door. Het lichaam verliest veel vocht en glucose via de urine. Hierdoor krijgt u dorst en moet u vaak plassen. De signalen van een hyperglycemie zijn over het algemeen minder duidelijk dan bij een hypoglycemie. Daarom is regelmatig meten van de bloedglucose belangrijk.

Ontstaan van een hyperglycemie

• meer eten dan gewoonlijk
• minder beweging dan gewoonlijk
• ziekte, koorts, spanningen
• te weinig insuline of te weinig tabletten ingenomen
• het gebruik van bepaalde medicatie

Adviezen bij een hyperglycemie

Als de bloedglucose boven de 10 mmol/l is gelden de volgende adviezen:

• Drink veel water en beweeg extra.
• Als u (ultra)kortwerkende insuline gebruikt, is het mogelijk om een hyperglycemie te corrigeren. Gebruik daarvoor uw persoonlijke bijspuitschema, correctiefactor of het zelfregulatiekaartje.
• Vraag zo nodig de diabetesverpleegkundige om advies.

Achterhaal de oorzaak
Probeer na te gaan wat de oorzaak is geweest van een hyperglycemie. Als u de oorzaak weet, kunt u dit de volgende keer misschien voorkomen. Als u regelmatig last heeft van hyperglycemie, bespreek dit dan met uw arts, diabetesverpleegkundige of diëtist.

Keto-acidose bij diabetes mellitus type 1

Bij een keto-acidose is er sprake van een absoluut tekort aan insuline. Lichaamscellen krijgen onvoldoende glucose en gaan over op een andere vorm van energie: vetverbranding.

Hierbij komen onder andere zure stoffen vrij. Deze hopen zich op in uw lichaam en worden uiteindelijk via de urine afgevoerd. De adem en urine gaan dan naar aceton ruiken. Heeft u langdurig een hoge bloedglucose, die niet reageren op correctie door insuline, en braakt u hierbij, bel dan direct het diabetesteam of het nummer voor spoedgevallen buiten kantooruren.   

Met vragen kunt u terecht bij de diabetesverpleegkundigen. Op werkdagen houden zij telefonisch spreekuur van 8.30 tot 10.30 uur via telefoonnummer 088 250 6733. Zij zijn ook bereikbaar via email [email protected].

Meer informatie vindt u bij:

• Diabetes Vereniging Nederland
• Diabetesfonds
• JDRF
• DIEP
• Eéndiabetes
• Diabetestype1.nl

Diabetesverpleegkundigen
088 250 6733

Spoedgevallen buiten kantooruren
088 250 5000

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].