Keuzehulp preventief verwijderen van de eierstokken bij darmkanker

Tijdens de darmoperatie controleert de chirurg de buik op eventuele uitzaaiingen. Uitzaaiingen zijn tijdens de operatie of met radiologisch onderzoek echter niet altijd direct te zien.  Heel soms zijn er in de eierstokken kleine uitzaaiingen aanwezig die de chirurg met het blote oog of met radiologisch onderzoek (echo of CT-scan) niet kan zien. Deze kunnen later wel verder uitgroeien. Een optie is om de eierstokken en eileiders tijdens de darmoperatie te verwijderen. Daardoor kunnen er geen uitzaaiingen meer ontstaan in de eierstokken en eileiders zelf. Dit heeft echter geen effect op het eventueel ontstaan van uitzaaiingen elders in het lichaam. Het kan ook zo zijn dat de eierstokken en eileiders gezond zijn en dus voor niets verwijderd worden.

Op dit moment weten we nog niet wat de beste behandeling is. We verwijderen de eierstokken en eileiders niet standaard preventief. We vinden het echter belangrijk dat u geïnformeerd bent over het risico en de mogelijkheden en hierin zelf een keuze kunt maken. Bij zichtbare afwijkingen aan de eierstokken zal de chirurg deze altijd verwijderen. Het gaat in de nieuwe situatie om het preventief verwijderen, waarbij er nog geen aantoonbare afwijkingen zijn. Wij bieden deze keuze aan vrouwen met darmkanker van 60 jaar en ouder.

De keuze om de eierstokken wel of niet uit voorzorg te laten verwijderen is aan u. Uiteraard begeleiden uw arts en casemanager u hierbij.

Deze keuzehulp helpt bij het kiezen van de behandeling die het beste bij u past. We zetten de voor- en nadelen op een rij en helpen u nadenken over wat voor u belangrijk is. Zo kunt u zich goed voorbereiden op het vervolggesprek met uw behandelaar. Samen kiest u uiteindelijk voor een van de behandelingen.

Uitzaaiingen in de eierstokken

Uitzaaiingen van darmkanker in de eierstokken komen niet vaak voor. Geschat wordt dat bij 2 tot 3 op de 100 vrouwen met (dikke)darmkanker later uitzaaiingen worden gevonden in de eierstokken. Deze latere uitzaaiingen zorgen ervoor dat dan opnieuw een operatie moet plaatsvinden, waarbij de eierstokken (met eventueel omliggend weefsel) alsnog verwijderd worden en/of behandeling met chemotherapie nodig is.

De gevolgen van uitzaaiingen in de eierstokken zijn ernstig: slechts 1 op de 5 patiënten is na 5 jaar nog in leven.

Levensfase/leeftijd

Het verwijderen van de eierstokken heeft meer lichamelijke gevolgen bij vrouwen die nog menstrueren (dus vóór de overgang), dan bij vrouwen die niet meer menstrueren (na de overgang). Om deze reden en op advies van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), bieden wij de keuze voor het preventief verwijderen alleen aan vrouwen boven de 60 jaar.

U wordt of bent al uitgebreid geinformeerd over de operatie waarbij alleen de darmtumor verwijderd wordt (de standaardbehandeling). Hieronder vindt u aanvullende informatie over de operatie waarbij ook de eierstokken en eileiders preventief verwijderd worden.

De operatie

Het verwijderen van de eierstokken en eileiders vindt plaats tijdens de operatie waarin ook de darmtumor wordt verwijderd. De operatie zal hierdoor gemiddeld 10-15 minuten langer duren. Het verwijderen van de eierstokken en eileiders is een relatief eenvoudige ingreep die vaker wordt uitgevoerd.

Mogelijke nadelige effecten

Het verwijderen van de eierstokken kan nadelige effecten hebben maar de kans hierop is erg klein. Door de operatie is er een kans op schade van nabijgelegen weefsels en organen (zoals de urineleiders) en kan er een bloeding optreden. Naar schatting gebeurt dit bij minder dan 1 op de 100 patiënten. De eventuele last hiervan is beperkt. Daarnaast kan het missen van de eierstokken leiden tot een verminderd libido (= seksuele opwinding).

Operatie waarbij alleen de darmtumor verwijderd wordt

Dit is de gebruikelijke operatie. De eierstokken en/of eileiders worden sowieso verwijderd als deze zichtbaar afwijkend zijn ten tijde van de operatie.

Voordelen:

• De operatie duurt niet langer.
• Er is geen risico op de nadelige effecten van de eierstok- en eileiderverwijdering.

Nadelen:

• Er is een risico op uitzaaiingen naar de eierstokken op een later moment (gemiddeld 2-3 op de 100 vrouwen met darmkanker).

Operatie waarbij ook de eierstokken en eileiders preventief verwijderd worden

De eileiders en eierstokken worden tijdens de darmoperatie verwijderd ter voorkoming van uitzaaiingen van de darmtumor op deze plek. Er kunnen nog steeds uitzaaiingen elders in het lichaam optreden.

Voordelen:

• Uitzaaiingen in de eierstokken en eileiders kunnen niet meer optreden.
• Dit voorkomt een eventuele operatie op een later moment waarbij de eierstokken en eileiders alsnog verwijderd moeten worden.

Nadelen:

• Langere operatieduur (gemiddeld 10-15 minuten extra).
• Risico op complicaties van de eierstok- en eileiderverwijdering (letsel aan omliggende organen of een bloeding, geschat wordt dat dit bij minder dan 1 op de 100 vrouwen optreedt).
• Vermindering van het libido.

De vragen en antwoorden op deze vragen kunt u eventueel (telefonisch) bespreken met uw casemanager, verpleegkundig specialist en/of arts.

1. Ik wil graag uitzaaiingen van darmkanker in mijn eierstokken voorkómen

ž Ja                       ž Nee                   ž Geen mening

2. Ik ben bang voor de risico’s tijdens de operatie van eierstok- en eileiderverwijdering

ž Ja                       ž Nee                   ž Geen mening

3. Ik hecht meer waarde aan het niet krijgen van kanker in mijn eierstokken dan aan de nadelen van een preventieve verwijdering van eierstok(ken) en eileider(s)

ž Ja                       ž Nee                   ž Geen mening

4. Ik zie erg op tegen het mogelijke libidoverlies als gevolg van de eierstokverwijdering

ž Ja                       ž Nee                   ž Geen mening

• Over welke bijwerkingen en/of late gevolgen maakt u zich het meeste zorgen?
• Wat is voor u nog onduidelijk?

Wat wordt uw behandelkeuze?

0  Geen aanvullende behandeling

0  Preventieve eierstok- en eileiderverwijdering

Hoe zeker bent u van uw keuze?

Voor meer informatie over het preventief verwijderen van de eierstokken kunt u terecht op de ROMIC website. ROMIC staat voor Role of Ovarian Metastases in Colorectal Cancer. Op deze website vindt u informatie over de relatie tussen dikkedarmkanker en uitzaaiingen in de eierstokken.

Met vragen kunt u terecht bij uw casemanager en uw behandelend arts.

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].