Logopedie bij slikstoornissen

Slikken doen we erg vaak, meestal zonder erbij na te denken; speeksel slikken we overdag tweemaal per minuut weg en tijdens de slaap eenmaal per minuut. Daarnaast slikken wij ons eten en drinken en soms medicijnen. Slikken is een complexe activiteit. Om goed te kunnen slikken, moeten de bij het slikken betrokken spieren en zenuwen samenwerken. Wanneer deze samenwerking op welke wijze dan ook verstoord raakt, kan zich verslikken.

Verslikken betekent dat er vloeistof of voedsel in de luchtpijp terechtkomt in plaats van in de slokdarm. Gewoonlijk treedt een flinke hoestbui op, die het voedsel of de vloeistof uit de luchtpijp werkt. Soms lukt dit onvoldoende en komt het in de longen terecht. Veelvuldig verslikken kan leiden tot een longontsteking.

Door bijvoorbeeld hersenletsel of aandoeningen aan de spieren kan het slikken op vele manieren verstoord raken. Soms is het (enige tijd) onmogelijk om te slikken, zodat u anders gevoed moet worden, bijvoorbeeld door middel van een neus-maagsonde.

De logopedist stelt u vragen om helder te krijgen hoe uw slikklachten zijn ontstaan en welke  behandelingen u daarvoor heeft gehad. Daarna voert de logopedist een slikonderzoek uit. Hierbij worden de bewegingen van uw gezichtsspieren, kaken, lippen, tong en gehemelte onderzocht. Verder laat de logopedist u een aantal producten eten en drinken van verschillende samenstelling en dikte. Zij onderzoekt hoe u verschillende soorten voeding kauwt en verwerkt en of u dit veilig kunt slikken. Om dat te kunnen bepalen kan het nodig zijn dat de logopedist meer informatie nodig heeft en daarvoor een aanvullend uitgebreid slikonderzoek uitvoert in samenwerking met de KNO-arts. Ook kan er een slikvideo gamaakt worden bij de radiologie.

De behandeling van slikstoornissen is uiteenlopend en verschilt per patiënt.

Sommige slikstoornissen zijn het beste te behandelen met intensieve slikoefeningen. Hierdoor kan de spierkracht en de coördinatie verbeteren. Andere slikproblemen zijn alleen te behandelen door het voedsel aan te passen (vloeibaar of zachter voedsel) of door de manier van slikken te veranderen. Wat het beste is, hangt af van de oorzaak en de ernst van de slikstoornis.

Bij slikklachten is het soms nodig de voeding aan te passen, waardoor de keuze van voeding beperkt kan zijn. U krijgt dan ook begeleiding van de diëtist. Zij houdt goed in de gaten of u voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Bij sondevoeding adviseert de diëtist over de hoeveelheid en soort sondevoeding zodat daar alles in zit wat u nodig heeft.

Voor familie en andere naasten is het belangrijk te weten wat u wel en niet mag eten en drinken.

Om verslikken te voorkomen, is het van belang dat zij bij de verpleging, de logopedist of de diëtist informeren of ze u iets te drinken of te eten mogen geven.
Soms moeten dunne dranken (water, thee, koffie, vruchtensappen, etc.) ingedikt worden met een verdikkingspoeder (Resource). Als kauwen moeilijk gaat (bijvoorbeeld bij een aangezichtsverlamming) mag u bijvoorbeeld geen dropjes, taai voedsel en bepaald fruit eten, zoals mandarijnen en druiven. Voedselaanpassingen zijn nodig om te voorkomen dat u complicaties, zoals een longontsteking, krijgt.

Wanneer u zich vaak verslikt, maar wel eten of drinken via de mond krijgt, zijn de volgende punten van belang:

• U moet goed rechtop zitten, met het hoofd rechtop en de kin naar de borst gericht.
• Als u een gebitsprothese draagt, kunt u deze zonodig vastplakken met kleefpasta.
• Als u zelf drinkt, doe dit dan slok voor slok en vooral in een rustig tempo.
• Houd de kin iets naar de borst tijdens het slikken.
• Als iemand u helpt met eten dan kan de volgende hap pas aangeboden worden als de vorige volledig is doorgeslikt.
• Als u zich toch verslikt, wacht u met de volgende hap tot u geen hoestprikkel meer heeft.
• De happen moeten niet te groot zijn.
• Afhankelijk van uw conditie last u pauzes in tijdens de maaltijd. Bij vermoeidheid neemt de kans op verslikken toe.
• Als iemand u eten geeft, is het belangrijk dat u dit recht van voren aangeboden krijgt, zodat u uw hoofd niet hoeft te draaien.
• Laat na het eten controleren of uw mond helemaal leeg is en blijf een poosje rechtop zitten zodat het eten kan ‘’zakken’’.
• Het is belangrijk dat het eten en drinken in alle rust gebeurt, zodat u zich kunt concentreren.
• Probeer niet te praten tijdens het eten en drinken.
• Volg verder de adviezen die de logopedist u heeft gegeven op.
• Als u eten in de mond heeft, is het aan te raden dat er niets aan u gevraagd wordt.
• Volg de adviezen van de logopedist op.

Bij problemen kunt u telefonisch contact opnemen met de afdeling Paramedische Zorg.

Bij vragen kunt u telefonisch contact opnemen met de afdeling Paramedische zorg. 

Afdeling Paramedische zorg
088 250 6412

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].