Spataderen

Zie voor meer informatie over spataderen ook de website van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie.

Wat zijn spataderen?

In het lichaam bestaan twee soorten bloedvaten:

• De slagaderen: deze vervoeren zuurstofrijk bloed van het hart naar de weefsels; 
• De aderen: deze brengen zuurstofarm bloed vanuit de weefsels terug naar het hart.

Het aderenstelsel in de benen bestaat uit een oppervlakkig en een diep systeem. Via verbindingsaderen wordt het bloed van het oppervlakkige systeem naar het diepe systeem vervoerd. Het diepe systeem verzorgt het grootste deel van de afvoer van bloed uit de benen. De meeste spataderproblemen doen zich voor in het oppervlakkige systeem, dus in de vrij dicht onder de huid gelegen aderen.

Het ontstaan van een spatader

Het vervoer van het zuurstofarme bloed vanuit de benen naar het hart, gaat tegen de zwaartekracht in. Dat het bloed omhoog kan stromen wordt mogelijk gemaakt door het samentrekken van de beenspieren (vooral de kuitspier). De kleppen in de aderen zorgen er vervolgens voor dat het bloed niet terug kan stromen. Als deze kleppen niet meer goed werken, gaan ze lekken. Het bloed stroomt terug en de ader verwijdt zich op die plek (zie afbeelding). Deze plaatselijke uitrekking en verzwakking van de ader noemen we een spatader.

Factoren die van invloed zijn op het ontstaan van spataderen

• Familiaire aanleg: het steunweefsel van de aderen is zwakker. 
• Zwangerschap: zowel door hormonale invloeden als door een beperking van de terugstroom (door druk van de groeiende baarmoeder) van bloed naar het hart. 
• Geslacht: vrouwen ontwikkelen vaker spataderen dan mannen. 
• Overgewicht is een duidelijke risicofactor. 
• Een staand of zittend beroep bevordert het ontstaan van spataderen. 
• Trombose: door de trombose kunnen kleppen beschadigen en gaan lekken.

Klachten

Mogelijke klachten door spataderen zijn:

• zware, vermoeide benen; 
• een gespannen gevoel door vochtophoping (oedeem); 
• steken of krampen; 
• trillingen in de benen (been niet stil kunnen houden); 
• soms jeuk of pijn; 
• het ontstaan van een bloeding na stoten (komt zelden voor); 
• ontsteking van oppervlakkige aderen (thromboflebitis); 
• eczeem, bruine verkleuringen en verharding van de huid; 
• open been (ulcus cruris).

Tijdens uw bezoek aan de polikliniek heeft u een gesprek met de dermatoloog en vindt een lichamelijk onderzoek plaats. Meestal wordt aanvullend onderzoek gedaan. Deze onderzoeken zijn pijnloos en worden poliklinisch uitgevoerd.

Doppleronderzoek: met behulp van geluidssignalen (doppler-toon) wordt de bloeddoorstroming en terugstroom van het bloed hoorbaar gemaakt.

Duplexonderzoek: dit is een combinatie van bovenstaand doppler-onderzoek en echografie. Naast het doppler-geluidssignaal wordt op de computer een echografisch beeld gemaakt.

Lymfscintigram

Naast de hogergenoemde slagaderen en aderen bestaat er nog een derde vaatsysteem in het lichaam: de zogenoemde lymfvaten. Deze vaten zorgen voor de afvoer van overtollig vocht. Indien zij niet goed functioneren kan dit aanleiding geven tot vochtophoping in de benen. Deze oorzaak van vochtophoping in de benen dient onderscheiden te worden van vochtophoping door spataderproblematiek. Vaak is er sprake van een aangeboren aanlegstoornis van de lymfvaten, hoewel de vochtophoping zich pas op latere leeftijd kan openbaren. De lymfvaten kunnen onderzocht worden met een lymfscintigram. 

De arts bespreekt met u welke behandeling voor u het meest geschikt is. Dit hangt af van het type spatader dat u heeft. Hieronder kunt u in het kort lezen welke behandelingsmogelijkheden er zijn.

Niet operatieve behandelingen

• Het dragen van steunkousen - Hierbij wordt door middel van uitwendige druk (verband of elastische kous) de bloedstroom zo veel mogelijk bevorderd. 
• Sclerocompressietherapie - Bij deze poliklinische behandeling wordt de spatader met een vloeistof (aethoxysclerol) ingespoten. Deze vloeistof veroorzaakt verkleving van de vaatwand waardoor er geen bloed meer door de ader kan stromen. Omdat de spatader toch niet goed functioneert, kan deze gemist worden en nemen andere aderen deze functie over. 
• Lasertherapie - Bij deze poliklinische behandeling worden de kleinste spataderen (takkenbosvenen of besenreisen) behandeld met laser. De adertjes worden van buiten af, door de energie van het laserlicht, sterk verhit waardoor ze beschadigd raken en verdwijnen.

Operatieve behandelingen

• Ambulante flebectomie volgens Muller - Bij deze poliklinische behandeling wordt de spatader onder plaatselijke verdoving verwijderd. Hiertoe worden kleine sneetjes in de huid gemaakt, net naast de spatader. Vervolgens wordt de spatader met een haakje naar buiten getrokken. 
• VNUS - Bij deze poliklinische behandeling wordt onder duplexbegeleiding een slangetje (katheter) in de ader gebracht. Het uiteinde van de katheter wordt verhit tot ongeveer 120 graden Celsius. Hierdoor verschrompelt en verlittekent de binnenwand van de ader. Omdat de spatader toch niet goed meer functioneert, kan deze gemist worden. 
• Strippen/ crossectomie - Voor deze behandeling wordt u een dag(deel) opgenomen. De ader wordt operatief verwijderd (strippen) of dichtgebonden (crossectomie). Omdat de spatader toch niet goed meer functioneert, kan deze gemist worden.

Als u aanleg heeft voor spataderen kunnen er, ook na de behandeling, weer nieuwe spataderen ontstaan. Om de kans hierop te verkleinen kunt u het volgende doen:

• Voorkom overgewicht en probeer zo nodig af te vallen. 
• Vermijd lang stilstaan en stilzitten. Indien u een staand of zittend beroep heeft, beweeg dan regelmatig uw enkel: tenen richting de grond en vervolgens richting de neus. Leg bij lang zitten eventueel de benen hoog. 
• Draag tijdens uw zwangerschap elastische kousen (ook in de beginfase). 
• Draag geen knellende sokken of kousen. 
• Beweeg veel, minstens 30 minuten per dag. Sporten waarbij u uw kuitspieren gebruikt (bijvoorbeeld wandelen, fietsen en zwemmen) zijn prima sporten. 
• Vermijd het lopen op hoge hakken.

Met vragen naar aanleiding van deze folder kunt u terecht bij de polikliniek Dermatologie. Het telefoonnummer vindt u achter in deze folder.

Polikliniek Dermatologie
088 250 6433

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].