Vrijleggen of ligeren van een tand
Uw tandarts of orthodontist heeft u geadviseerd om een tand vrij te laten leggen. In deze folder vindt u informatie over deze ingreep en adviezen voor na de ingreep.
Waarom deze behandeling?
Soms breken tanden of kiezen niet spontaan of te laat door. Met behulp van een röntgenfoto kan de tandarts meestal vaststellen of een tand nog in het kaakbot aanwezig is. Vaak verwijst de tandarts u door naar de orthodontist. Deze doet nader onderzoek met bijvoorbeeld andere röntgenfoto’s en stelt een behandelplan op. Hierin staat dat u wordt doorverwezen naar de kaakchirurg om de tand of kies zichtbaar te maken. Om de precieze ligging van de tand/kies vast te kunnen stellen, laat de kaakchirurg in sommige gevallen een CT-scan maken.
Door de tand of kies vrij te leggen kan de doorbraak worden versneld. Ook kan de tand/kies met een draadje of kettinkje langzaam naar buiten worden getrokken. Dit noemen we 'ligeren'. Onder het kopje 'de ingreep' leest u wat er bij beide ingrepen gebeurt.
Voorbereiding
Meenemen naar het ziekenhuis
Neem op de dag van de afspraak een identiteitsbewijs en de verwijsbrief mee naar het ziekenhuis. Komt u voor het eerst in het Diakonessenhuis, dan moet u zich inschrijven bij de balie Patiëntinschrijving. Neem in dat geval ook uw verzekeringspapieren mee.
Als de tandarts recent een digitale röntgenfoto heeft gemaakt, dan is deze foto wellicht bruikbaar tijdens uw consult. Van belang is wel dat uw naam, uw geboortedatum en de datum van opname zichtbaar zijn op de foto zelf. Een foto op papier kan helaas niet gebruikt worden. Laat de foto voorafgaand aan uw afspraak per mail versturen naar [email protected]
Verhinderd
Bent u verhinderd voor de behandeling of schikt het tijdstip niet in verband met de te verwachten nawerkingen? Geef dit dan zo snel mogelijk door aan de polikliniek Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie (MKA), uiterlijk 24 uur voor de behandeling. U kunt dan meteen een nieuwe afspraak maken.
De ingreep
Melden
Op de afgesproken tijd en locatie (Utrecht of Zeist) meldt u zich op de polikliniek MKA van het Diakonessenhuis.
Gang van zaken
De behandeling vindt meestal plaats tijdens de eerste afspraak, behalve wanneer u een consult afspraak heeft. De behandeling vindt plaats onder plaatselijke verdoving. De kaakchirurg geeft rond het te opereren gebied een of meer injecties met verdovingsvloeistof.
Daarna legt de assistente de instrumenten klaar en dekt u af met een steriele doek, zodat alleen uw hoofd zichtbaar is. Na controle of de verdoving goed werkt, start de kaakchirurg de ingreep.
Gang van zaken: vrijleggen
De kaakchirurg verwijdert het tandvlees of kaakbot dat de tand/kies bedekt. Daardoor komt deze bloot te liggen. Om de tand/kies bloot te houden, komt hier een wondverband op. Dat lijkt op stopverf of klei. Het wordt langzaam hard en kan twee tot vier weken blijven zitten.
Na één tot drie weken valt het wondverband vaak spontaan uit. U of de orthodontist kunnen het er gemakkelijk uitnemen. De tand is dan zichtbaar en breekt vanzelf verder door.
Belangrijk is dat één a twee weken na behandeling een controle bij de orthodontist plaatsvindt om de vrijgelegde tand verder te behandelen.
Gang van zaken: ligeren
De kaakchirurg snijdt het tandvlees dat de tand/kies bedekt in. Vervolgens verwijdert de kaakchirurg het bedekkende kaakbot. Er wordt een slotje (‘bracket’) op de tand/kies gelijmd. Hieraan zit een draadje of kettinkje. Daarna hecht de kaakchirurg in de meeste gevallen het tandvlees. Na één tot drie weken trekt uw orthodontist of tandarts de tand/kies langzaam (in enkele maanden) naar buiten.
Belangrijk is dat één a twee weken na behandeling een controle bij de orthodontist plaatsvindt om de geligeerde tand verder te behandelen.
Risico’s
Algemene risico’s
Geen enkele operatie is zonder risico’s. Ook bij een operatie in de mond zijn risico’s aanwezig, namelijk:
- Infectie van de wond. Hiervan kan sprake zijn als de pijn en zwelling na vier dagen weer toeneemt. Soms schrijft de kaakchirurg een antibioticum voor om dit te voorkomen.
- Beschadiging van een naburige kies, tandwortel of vulling. In sommige gevallen is dit niet te vermijden. Het ziekenhuis aanvaardt voor deze beschadigingen geen aansprakelijkheid. In overleg met uw eigen tandarts is eventueel herstel van schade mogelijk.
Specifieke risico's
Specifieke risico's bij het vrijleggen of ligeren van een tand of kies zijn:
- Afhankelijk van de ligging van de tand/kies, kan een naastgelegen tand/kies of zenuw worden beschadigd. Soms is het daarom noodzakelijk om vooraf uitgebreidere röntgenfoto’s te maken.
- de wond groeit weer dicht over de vrijgelegde tand/kies;
- het slotje laat los.
- De tand/kies breekt, ondanks behandelingen, toch niet door. Dit komt niet vaak voor. In dat geval wordt de tand/kies meestal verwijderd.
Na de ingreep
Bij- en nawerkingen
Pijn en zwelling
Na de ingreep heeft u in meer of mindere mate last van pijn of zwelling. Van een behandeling in de bovenkaak heeft u gewoonlijk minder last dan in de onderkaak.
De verdoving is na één tot vier uur uitgewerkt. U kunt dan pijn krijgen. De pijn is goed te bestrijden door het innemen van pijnstillers. Begin daarmee voordat de verdoving is uitgewerkt. Lees altijd voor gebruik de bijsluiter!
Zwelling van de wang of lip is een normaal gevolg van de ingreep. De zwelling is na 48 uur het grootst en neemt daarna langzaam af.
Om zwelling en pijn tegen te gaan, kunt u af en toe een washand met daarin een plastic zak met ijsblokjes tegen de behandelde zijde houden. Doe dit wisselend op en af.
Bloeduitstorting en temperatuurverhoging
Soms is er sprake van een bloeduitstorting of een lichte temperatuurverhoging. Ook kan het zijn dat u moeite heeft met het openen van de mond. Na drie tot vijf dagen nemen deze klachten vanzelf af.
Nabloeden
De wond kan de eerste 24 uur na de behandeling een beetje bloeden. Dit gaat vanzelf over. Ook het speeksel kan de eerste dag na de ingreep nog wat rood zijn. Als de wond erg blijft bloeden, kunt u het volgende doen:
- Neem een schoon gaasje en maak daarmee uw mond schoon en droog. Neem een nieuw gaasje, vouw dat in elkaar en leg dit op de wond. Bijt of druk hier stevig op gedurende een half uur. Het gaat erom dat er druk op de wond wordt uitgeoefend. Als u geen gaasjes heeft, kunt u een schone zakdoek gebruiken.
- Spoel de mond de eerste 24 uur niet, omdat dit de kans op een nabloeding vergroot.
Vervoer naar huis
Het is raadzaam om na de behandeling niet zelfstandig aan het verkeer deel te nemen. Regel daarom vooraf een taxi of iemand die u naar huis brengt.
Adviezen voor thuis
Tanden poetsen en schoonmaken van de wond
Het schoonhouden van de mond is belangrijk voor een goede genezing. U kunt uw tanden en kiezen gewoon poetsen. Wees voorzichtig met de tandenborstel in de buurt van de wond.
Wij adviseren een mondspoelmiddel te gebruiken na de behandeling: chloorhexidine 0,10% of chloorhexidine 0,12%. U kunt dit kopen bij de drogist of apotheek. De meest voorkomende merknamen zijn Corsodyl en Perio Aid, maar er bestaan ook huismerken. Begin niet eerder dan 24 uur na de behandeling met spoelen van de mond. Belangrijk is dat het een mondspoelmiddel is met chloorhexidine, maar zonder alcohol.
Roken, eten en drinken
Nadat de verdoving is uitgewerkt, kunt u normaal eten en drinken. Let er wel op dat voedsel of drank niet te warm is. Het gebruik van alcohol en roken wordt afgeraden.
Lichamelijke inspanning
Zware lichamelijke arbeid en sport zijn soms niet goed mogelijk en zijn de eerste dagen af te raden. U voelt daarna zelf het beste aan wanneer u pijn krijgt bij een bepaalde handeling of activiteit.
Hechtingen
De hechtingen lossen na één tot twee weken vanzelf op. Soms krijgt u een afspraak om de hechtingen te verwijderen.
Problemen thuis
Neem in de volgende situaties altijd contact op met het ziekenhuis:
- als de wond fors blijft bloeden, ondanks de eerder genoemde adviezen onder het kopje ‘nabloeden’
- bij koorts boven de 39°C
- als na vier of vijf dagen de pijn, zwelling en slikklachten erger lijken te worden
- als na drie dagen de verdoving nog niet helemaal uitgewerkt lijkt te zijn
De kaakchirurgen van het Diakonessenhuis werken nauw samen met de kaakchirurgen van het UMC Utrecht. Zij hebben de zorg bij eventuele problemen na de behandeling als volgt georganiseerd:
- Tijdens kantooruren kunt u bellen met de polikliniek MKA in het Diakonessenhuis (088 250 5900).
- Bij spoedgevallen buiten kantooruren belt u met het algemene nummer van het Diakonessenhuis (088 250 5000). U wordt dan zo nodig doorverbonden met de dienstdoende kaakchirurg van het Diakonessenhuis of het UMC Utrecht.
Opmerkingen over de tekst
Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].
Bijgewerkt op: 14 december 2021
Code: MKA4