Ergotherapeutisch advies bij reumatoide artrtitis en artrose

Wat is reumatoïde artritis en wat is artrose?

Reumatoïde artritis is een aandoening die gepaard gaat met chronische gewrichtsontstekingen. Een ontstoken gewricht wordt warm en gezwollen, gaat pijn doen en is minder goed te gebruiken. Ook kan de spierkracht minder worden en kunt u zich moe en grieperig voelen. Als een gewricht lang ontstoken is, kan het gewricht beschadigen. Er ontstaan dan vergroeiingen en bewegingsbeperkingen. 
Artrose is gewrichtsslijtage. Bij deze slijtage wordt het oppervlak van het kraakbeen ruw, waardoor bewegingen moeilijker en pijnlijker worden. Tevens kan het gewricht ontstoken raken.

Algemene leefregels

In verband met uw gewrichtsklachten is het belangrijk om de gewrichten op een verantwoorde manier te gebruiken. Hierdoor kan uw manier van leven veranderen. Vertrouwde gewoontes moeten dan plaats maken voor een nieuwe manier van werken. Dit valt niet altijd mee. Sommigen voelen het als een gemis wanneer ze de dingen niet meer op de oude vertrouwde manier kunnen doen. U zult echter merken dat u uiteindelijke minder last heeft van de klachten door rekening te houden met uw beperkingen.

Gewrichtsbescherming

Gewrichtsbescherming is het op zo’n manier belasten van een gewricht, dat het gewricht deze belasting makkelijk aankan. Soms kan dit inhouden dat u uw dagelijkse werkzaamheden op een andere manier gaat doen of dat u hulpmiddelen gaat gebruiken. Gewrichtsbescherming is dus niet dat u uw gewricht niet meer mag gebruiken.  

Belasting afstemmen op belastbaarheid

Naast de algemene leefregels en de adviezen voor gewrichtsbescherming is het belangrijk om de belasting op uw belastbaarheid af te stemmen. Hierdoor kunt u te zware belasting voorkomen. De volgende aspecten spelen hierbij een rol:   

• keuzes maken in de activiteiten die u wel en niet doet;   
• de verdeling van de activiteiten over de dag;   
• de manier waarop u een activiteit doet.

Algemene leefregels

Wissel rust en activiteit af
Regelmatig bewegen is belangrijk om uw spieren en gewrichten in conditie te houden. Het voorkomt dat een gewricht gaat verstijven. Rust is echter ook belangrijk. Hierdoor krijgt het lichaam de kans weer te herstellen na een activiteit. U hoeft niet altijd naar bed te gaan. U kunt ook uitrusten in een goede stoel. Vaker een korte rustpauze is effectiever dan één keer een lange rustpauze.

Houd rekening met pijn
Pijn is een signaal van het lichaam waar u rekening mee moet houden. Wordt de pijn veroorzaakt door een ontstoken gewricht dan is het belangrijk dat u het gewricht zoveel mogelijk ontziet. Hierbij kunt u denken aan niet te veel kracht zetten en geen zware voorwerpen tillen of verplaatsen. Heeft u pijn als gevolg van overbelasting dan is het verstandig om na te gaan wat u heeft gedaan en hoe u het heeft gedaan. Een volgende keer kunt u mogelijk uw werkwijze veranderen om overbelasting te voorkomen.

Wissel regelmatig van houding
Door langdurig in een zelfde houding te werken (= statische arbeid), neemt de bloedtoevoer naar de spieren en gewrichten af. Hierdoor blijven in de spieren meer afvalstoffen achter en krijgt de spier minder zuurstof en voedingsstoffen. Het gevolg is kramp, vermoeidheid en/of pijn. U kunt beter regelmatig van houding veranderen of kleine rustpauzes inlassen. Voorbeelden van statische belasting zijn: lang staan, schrijven van een brief, de was strijken.  

Gewrichtsbescherming

Belast de gewrichten in de juiste stand
De juiste stand is die stand waarbij de gewrichtsvlakken elkaar over een groot oppervlak raken. Op deze manier worden gewrichten en spieren niet onnodig belast. Het is beter wanneer de pols recht blijft bij het uitvoeren van activiteiten. Dit kunt u bereiken door onder andere bij het snijden van groente een mes te gebruiken met zaaghandvat.   

Gebruik grote in plaats van kleine gewrichten
Grote gewrichten zijn gewrichten van knie, elleboog, schouder of heup. Maak indien mogelijk gebruik van deze gewrichten. Als u toch de kleine handgewrichten moet gebruiken, verdik dan de handgreep (bijvoorbeeld met isolatiemateriaal voor verwarmingsbuizen). Hierdoor hoeft u minder kracht te gebruiken. Draag een tas aan uw elleboog in plaats van met uw hand.

Verdeel de belasting over meerdere gewrichten
Pak een voorwerp met de hele hand in plaats van met de vingertoppen. Til borden op de handpalm en met beide handen.  

Vermijd krachtgrepen
Knijp een vaatdoek uit in plaats van deze uit te wringen of gebruik een spons. Gebruik bijvoorbeeld een boodschappenkar in plaats van een boodschappentas.
 

Om de belasting beter op uw belastbaarheid af te stemmen kunt u zich de volgende vragen stellen bij de activiteiten die u doet: 
Wat is het doel van de activiteit en waarom voer ik het uit? 
Waar vindt de activiteit plaats en waarom juist daar? 
Wanneer doe ik de activiteit en waarom op dat tijdstip? 
Wie verricht de activiteit? Ik zelf? Zo ja, waarom ik? 
Hoe verricht ik de activiteit en waarom op deze wijze?   

We verduidelijken deze vragen aan de hand van een voorbeeld: het strijken. 
Wat: Ik strijk alles wat is gewassen. 
Waar: Beneden (omdat dit gezelliger is). De wasmachine en droger staan boven en mijn slaapkamer is boven. Ik moet dus eerst de volle wasmand naar beneden brengen om daar te strijken en vervolgens boven weer op te bergen. 
Wanneer: 1 keer in de week, de hele strijk op vrijdagochtend. 
Wie: Ik strijk omdat ik dat netjes kan. 
Hoe: Staand. 

Daarna kunt u de volgende vragen beantwoorden:   

• Kan ik de activiteit achterwege laten of door iemand anders laten doen?   
• Kan ik de volgorde van de activiteit veranderen?   
• Kan ik de activiteit makkelijker maken?   
• Kan ik de activiteit combineren met een andere activiteit?   

Ook deze vragen verduidelijken we weer aan de hand van het voorbeeld: het strijken.   

• Kan ik de activiteit achterwege laten of door iemand anders laten doen? 
• Wanneer ik de was buiten te drogen heb hangen zal mijn partner de strijk naar boven tillen. Ik kan het aan de buurvrouw vragen.   
• Kan ik de volgorde veranderen? 
  Ik kan kleinere beetjes strijken en niet wachten tot er een berg ligt. Ik kan de indeling veranderen. Ik kan strijken bij de wasmachine en slaapkamer boven zodat ik geen trap hoef te lopen. Ik kan het opvouwen op een andere dag doen.   
• Kan ik de activiteit makkelijker maken? 
  Ik kan gaan zitten tijdens het strijken. Ik kan een lichter strijkijzer kopen. Ik hoef niet alles te strijken.   
• Kan ik de activiteit combineren met een ander activiteit? 
  Strijken is op zich al vermoeiend en kan niet gecombineerd worden met een andere activiteit. Het strijken en opvouwen kan ik juist scheiden.  

• Gebruik lichtgewicht pannen.  
• Zet een ketel of pan in de gootsteen wanneer u deze met water vult.   
• Gebruik altijd lauw water.   
• Gebruik voor het afwassen een spons in plaats van een afwasborstel.   
• Knijp een vaatdoek uit in plaats van deze uit te wringen. Beter is het om een spons te gebruiken.

Deze ruimte is bedoeld voor het noteren van persoonlijke adviezen.

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de afdeling Ergotherapie.

Voor uitgebreide informatie verwijzen we u naar de folder ‘Reumatoïde artritis’ of de folder ‘Artrose’ van het Reumafonds. De Reumalijn kunt u op werkdagen van 10.00 tot 16.00 uur bellen met al uw vragen over reuma: (0900) 20 30 300. 
Informatie vindt u ook op de website van het Reumafonds.

Afdeling Ergotherapie
088 250 6412

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].