Fysiotherapie en adviezen na het plaatsen van een heupprothese, voorste benadering

Algemeen

Doordat de kracht van de spieren rondom de heup meestal is verminderd door de gevolgen van artrose en de operatie, is het belangrijk dat u na de operatie regelmatig oefent.

De dagen na de operatie komt de fysiotherapeut bij u langs om advies te geven bij het zelfstandig lopen. Daarbij kunnen onderstaande oefeningen u ondersteunen. De informatie in dit hoofdstuk kunt u gebruiken als geheugensteuntje bij het zelfstandig oefenen.

Voor alle oefeningen geldt het volgende:

• Voer de oefeningen in een rustig tempo uit.
• Herhaal elke oefening tien tot vijftien keer.
• Rust na elke oefening even.
• Oefen minimaal vijf en maximaal tien keer per dag.
• Doe alleen die oefeningen die u met uw fysiotherapeut heeft doorgenomen.
• Blijf goed doorademen tijdens de oefeningen (sommige mensen zijn geneigd hun adem in te houden tijdens het oefenen).

Oefeningen op de dag van de operatie

Uitgangshouding
Ga goed recht in bed liggen. Zet de rugsteun omlaag, zodat u zo plat mogelijk ligt. 

Oefeningen in bed

1. Beweeg de voet naar u toe en van u af. Houd de knie hierbij gestrekt.
2. Span de bovenbeenspieren aan door de knieholte op het bed te duwen.
3. Span de bilspieren aan.
4. Buig de knie en strek hem weer rustig. Laat de hiel hierbij over het bed schuiven.

Oefeningen vanaf de eerste dag na de operatie

In zit
Uitgangshouding
Zittend op een stoel.

Oefeningen

1. Schuif uw voet over de grond naar voren en weer terug. Doe dit afwisselend met de rechter en linker voet.
2. Trek afwisselend de hakken en tenen op.
3. Strek en buig de knie.
4. Til het bovenbeen een klein stukje op, terwijl de knie gebogen blijft.

Staand
Uitgangshouding
Ga aan het voeteneinde van het bed staan, met uw gezicht naar het hoofdeinde. Houd met uw handen de achterkant van het bed vast. Zorg dat u goed rechtop staat.

Oefeningen

1. Hef de knie (heup hierbij niet verder buigen dan 90 graden; dat wil zeggen dat uw bovenbeen maximaal tot een horizontale stand komt, niet hoger).
2. Beweeg het been zijwaarts.
3. Ga in een lichte spreidstand staan. Breng uw gewicht afwisselend op het rechter- en linkerbeen.
4. Idem als oefening 3. Til echter het been waar het gewicht niet op rust een stukje op.

Opstaan, lopen en weer gaan zitten

In het ziekenhuis loopt u in eerste instantie met een rekje. Gaat dit goed, dan leert u met krukken lopen. Het afbouwen van het gebruik van de krukken doet u in overleg met uw fysiotherapeut die u na uw ontslag verder behandelt. Hij/zij zal bekijken wanneer de spieren rondom uw heup voldoende kracht hebben om zonder krukken, te gaan lopen.

Opstaan

1. Steun bij het opstaan met uw handen op de stoelleuning of op de rand van het bed (nooit op het rekje of de krukken).
2. Zet uw niet-geopereerde been dicht bij het bed of de stoel en steun vooral op dit been tijdens het opstaan.
3. Sta rustig op.
4. Pas als u goed rechtop staat, pakt u het rekje of de krukken vast.

Lopen

1. Zet eerst het rekje of de krukken een stukje naar voren.
2. Maak een pas met het geopereerde been en zet de voet tussen de achterste pootjes van het  rekje of de krukken.
3. Strek de heup en de knie van het geopereerde been goed.
4. Maak een pas met het niet-geopereerde been.

Gaan zitten

1. Ga met uw rug naar de stoel of het bed staan (achterkant benen tegen de stoel of het bed).
2. Schuif het geopereerde been wat naar voren.
3. Steun met de handen op de leuning van de stoel of op de rand van het bed (nooit op de krukken of het rekje) en ga rustig zitten.

Traplopen

Wanneer u goed met krukken kunt lopen, leert u zo nodig traplopen.

Trap op

• Houd met een hand de trapleuning vast en neem in de andere hand de beide krukken
• Plaats als eerste het niet-geopereerde been op de volgende traptrede.
• Zet vervolgens het geopereerde been en de kruk ernaast.

Trap af

• Houd met een hand de leuning vast en neem in de andere hand de beide krukken.
• Plaats als eerste het geopereerde been samen met de kruk één traptrede lager.
• Zet vervolgens het niet-geopereerde been ernaast.

Opbouwen conditie

Het is de bedoeling dat u uw conditie in de loop van de week opbouwt door:

• meer uit bed te komen;
• de afstanden die u loopt langzaam te vergroten. Het is beter regelmatig een kleine afstand te lopen, dan één keer een grote stuk.

Pijn

Vaak is de heup, met name het gebied van de wond, tijdens het oefenen gevoelig. Dit kan ongeveer zes weken duren en is normaal. Vertel wel aan uw fysiotherapeut waar u pijn heeft en hoelang deze pijn na het oefenen aanhoudt.

Koelen met een ijspakking
Als de wond erg warm, dik, rood en/of pijnlijk is, kunt u de wond na het oefenen koelen met een ijspakking, twee tot vier keer per dag een kwartier. Overleg hierover altijd eerst met de fysiotherapeut. Uit hygiënisch oogpunt en om bevriezing van de huid te voorkomen moet tussen de ijspakking en de huid altijd een handdoek of kussensloop gelegd worden.

Rust
Geef de heup, wanneer de wond gevoelig is, overigens ook regelmatig rust door:

• een poosje op bed te gaan liggen;
• te zitten op een stoel.

Zwelling

Door de operatie kan het hele been wat gezwollen zijn. Regelmatig het been hoog leggen is een mogelijke oplossing. Ook kan een steunkous helpen (overleg hiervoor met uw fysiotherapeut).

Inleiding

De informatie uit dit hoofdstuk is ook opgenomen in de folder ‘Een heupprothese (nieuwe heup)’. Gezien het belang van de leefregels, worden deze hier nogmaals besproken.

De spieren en het gewrichtskapsel rond de prothese hebben minimaal zes weken nodig om te herstellen. Het is belangrijk dat u zich gedurende die periode aan een aantal regels houdt. Daardoor bevordert u het herstel en voorkomt u dat de kop uit de kom raakt (luxatie).

Algemene adviezen

• U mag het geopereerde been volledig belasten (tenzij iets anders met u is afgesproken).
• Bouw uw activiteiten rustig op.
• Loop en oefen liever wat vaker en kort dan lang achtereen.
• Uit veiligheidsoogpunt wordt geadviseerd de eerste zes weken niet te fietsen, te zwemmen of zelf auto te rijden. U mag wel met iemand meerijden in een auto (zie de adviezen hierover in het volgende hoofdstuk).
• Als u rekening houdt met de bewegingen die u in verband met een luxatie moet vermijden, bestaat er geen bezwaar tegen seksuele activiteit.
• Wilt u (weer) gaan sporten, overleg dan eerst met uw fysiotherapeut of specialist.

Adviezen om een luxatie te voorkomen

Wanneer een kop uit de kom raakt, luxatie, gebeurt dit bij bepaalde bewegingen. Dit gebeurt bij het overstrekken van de heup. Heel ver naar achteren bewegen van het been samen met het naar buiten draaien van de voet moet voorkomen worden in de eerste 6 weken. Bv. het been over het zadel heen bewegen bij het opstappen van een herenfiets of over een hekje heen stappen.

Activiteiten

Autorijden
Het autorijden is naar de mening van sommige schadeverzekeraars een probleem gedurende de eerste 6 weken dat u met 2 krukken loopt. Als u echter beide benen goed kan gebruiken bij het bedienen van de pedalen en niet te laag zit, is er géén reden om het autorijden af te raden. Vraag dit nog even na bij uw autoverzekering.

Fietsen
Bij het fietsen dient u voldoende kracht te bezitten om veilig en zelfstandig op- en af te stappen. Let hierbij op dat u het been niet te ver naar achteren beweegt in combinatie met het naar buiten draaien van het been (opstappen herenfiets).

Zwemmen
Oefenen in water is de eerste 6 weken wel toegestaan maar pas op, lopen met 2 krukken op een natte zwembadvloer is een risico op vallen.

De hulpmiddelen die in deze folder worden genoemd, zijn te koop bij een Thuiszorgwinkel of winkelketens van huishoudelijke artikelen. 

Heeft u vragen over de informatie in deze folder, dan kunt u die stellen aan de fysiotherapeut die u in het ziekenhuis begeleidt. Na ontslag uit het ziekenhuis kunt u met uw vragen terecht bij de fysiotherapeut die de behandeling overneemt. Zo nodig kunt u ook altijd nog contact opnemen met de afdeling Fysiotherapie van het ziekenhuis. Telefoonnummers vindt u achter in de folder.

Afdeling Fysiotherapie
 088 250 6412

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected]