Fysiotherapie na het plaatsen van een omgekeerde schouderprothese (reversed shoulder)

Het normale schoudergewricht

Het schoudergewricht wordt gevormd door de kop van de bovenarm en een kom aan de zijkant van het schouderblad. Zowel de kop als de kom zijn bekleed met kraakbeen. Kraakbeen heeft een gladde, elastische structuur waardoor het bot onder het kraakbeen wordt beschermd tegen slijtage. Om de botstukken bij elkaar te houden, is het gewricht omgeven door een gewrichtskapsel, spieren en pezen. Deze spieren worden ook wel de cuffspieren genoemd. Zij zorgen ervoor dat het schoudergewricht verschillende kanten op kan bewegen en houden de relatief grote  kop van de schouder op zijn plaats. 

Klachten en schade aan het schoudergewricht

Schade/klachten aan het schoudergewricht kennen verschillende oorzaken:

1. Door een ongeval kunnen één of meerdere botbreuken ontstaan. Soms is de schade zo groot dat het schoudergewricht vervangen moet worden. 
2. Door slijtage van het kraakbeen of bij een ontsteking aan de schouder kan de schouder te pijnlijk of stijf zijn om nog soepel te bewegen. 
3. De pezen kunnen scheuren waardoor de cuffspieren niet meer goed functioneren.

Om de klachten aan het schoudergewricht in bovenstaande situaties te verminderen, kan het nodig zijn om een schouderprothese te plaatsen.

Bij deze operatie wordt een schouderprothese geplaatst. Er bestaan verschillende typen schouderprothesen. Als uw cuffspieren niet goed meer functioneren, kiest de orthopedisch chirurg ervoor om een reversed (omgekeerde) schouderprothese te plaatsen. Hierbij worden de kop en de kom als het ware van positie gewisseld. Waardoor een andere belangrijke spier (de deltaspier) de functie van de cuffspieren kan overnemen.

Na de operatie is het belangrijk dat de zwelling in het wondgebied die is ontstaan door de operatie, zo snel mogelijk weer afneemt. Dit doet u door uw elleboog na de operatie goed te ondersteunen. Als u terugkomt van de operatiekamer ligt u op uw rug op bed. Uw arm zit in een anti rotatie sling. Uw bovenarm en elleboog rust op een kussentje om te voorkomen dat de kop van uw schouder te ver naar voren beweegt, zorg ervoor dat het kussentje blijft liggen. Als u zich na de operatie weer wat beter voelt, mag u even op de rand van het bed zitten en zo mogelijk naar het toilet lopen. De verpleegkundige helpt u hierbij.

Ontslag

Als u voldoende mobiel bent, de pijn onder controle is en u alle instructies van de fysiotherapeut heeft gehad, gaat u op de eerste of tweede dag na de operatie naar huis. U krijgt bij ontslag een schriftelijke overdracht en een machtiging mee voor uw behandelend fysiotherapeut.

Pijnmedicatie

Na de operatie kan uw schouder pijnlijk zijn. Dit wordt meestal veroorzaakt door de zwelling die ontstaat door de operatie. Goede pijnstilling is belangrijk om te kunnen oefenen. Na ontslag uit het ziekenhuis is het belangrijk deze pijnmedicatie te blijven gebruiken, zodat de pijn u niet beperkt bij het oefenen. U kunt de pijnmedicatie afbouwen en zo mogelijk stoppen als u zonder pijn alle oefeningen kunt uitvoeren en de pijn u niet uit uw slaap houdt. Doe dit in overleg met uw behandelend fysiotherapeut of huisarts. De pijn kan soms enkele weken tot maanden aanhouden, maar zal dan geleidelijk afnemen.

Slapen

Het kan lastig zijn een goede slaaphouding te vinden in de eerste weken na de operatie. Het slapen op de rug wordt vaak als belastend ervaren. Het helpt de arm goed te ondersteunen met kussens. Laat uw fysiotherapeut u daar bij adviseren.

Revalideren

Om het stijf worden van de schouder en de arm te voorkomen, is het belangrijk dat u de oefeningen die u mee heeft gekregen uit het ziekenhuis, ook thuis blijft doen. De fysiotherapeut in het ziekenhuis bespreekt met u wanneer u mag starten met oefenen bij een fysiotherapeut bij u in de buurt. De totale duur van de revalidatie is meestal tussen de zes en negen maanden. Dit is afhankelijk van het type prothese en de conditie van uw spieren voor de operatie. Zo moet u na het plaatsen van een reversed schouderprothese, leren de arm te gaan gebruiken met andere spieren dan voorheen. 

Leefregels

• U draagt de sling zes weken dag en nacht, afhankelijk van het type schouderprothese en het beleid van de arts. De brace mag af bij het oefenen en bij de persoonlijke verzorging. Alhoewel de prothese al goed vastzit, draagt u de sling zes weken zodat de pezen goed kunnen genezen.  
• U slaapt de eerste zes weken op uw rug, met de bovenarm en elleboog op een kussentje. 
• Bij het wassen en aankleden ondersteunt u de elleboog aan de geopereerde kant met uw niet geopereerde arm. De fysiotherapeut oefent dit voordat u met ontslag gaat. 
• Na vier tot zes weken - als u weer voldoende kracht in de spieren rond uw schouder heeft - mag u de sling af en toe af doen. Uw fysiotherapeut adviseert u hierover. 
• U mag de eerst zes weken niet steunen op uw geopereerde arm. 
• U mag de eerst zes weken geen kracht zetten met uw geopereerde arm. 
• Begin met uw arm op de buik met de elleboog in een hoek van 90 graden. Beweeg de arm dan rustig naar buiten en houd hierbij de elleboog in de zij. De arm mag  zo ver naar buiten bewegen tot de onderarm/hand recht naar voren wijst.

Autorijden en fietsen

Fietsen en autorijden kan weer als de pijn en de zwelling nagenoeg verdwenen zijn en u zonder nadenken de geopereerde arm kunt gebruiken. Dit kan 2 tot 3 maanden duren. 

Werk- en sporthervatting

Als de meeste pijn verdwenen is en u weer voldoende controle over uw schoudergewricht heeft, mag u (in huis) weer wat lichte werkzaamheden oppakken. Dit is meestal niet eerder dan 6 weken na de operatie. Werkzaamheden mogen geen nieuwe pijnklacht of stijfheid veroorzaken. Voor de reversed schouderprothese zal dit iets langer duren, dan voor de hemiprothese en de totale schouderprothese. Uw fysiotherapeut begeleidt u hierbij.

De orthopedisch chirurg en uw fysiotherapeut adviseren u welke sporten er in de toekomst eventueel weer mogelijk zijn.

De fysiotherapeut komt de eerste dag na de operatie bij u aan bed. Hij/zij bespreekt met u de leefregels voor de eerste acht weken na de operatie en start met oefenen. Het is belangrijk dat u na de operatie betrokken bent bij uw revalidatie en de oefeningen uitvoert die de fysiotherapeut met u bespreekt en oefent. 

Oefeningen in zit met de arm in de sling

• Oefent u de vingers en de pols iedere uur. Elke oefening doet u tussen de 10-20 keer. 
  
  3x per dag:
• Beweeg uw hoofd naar uw linker schouder en weer terug. Dit herhaalt u vijf keer. Daarna maakt u dezelfde beweging met uw hoofd naar de rechter schouder. 
• Beweeg u uw schouderbladen een klein stukje naar elkaar toe en weer terug.  Dit herhaalt u tien keer.

Oefeningen in staande houding met de arm uit de sling

• Drie keer per dag, met de arm uit de sling, strekt en buigt u de elleboog 10 keer. Let hierbij op dat de bovenarm tegen de romp blijft en de onderarm, via contact met uw buik, naar beneden beweegt. 
• Ondersteun uw onderarm aan de geopereerde zijde met de arm van de niet-geopereerde zijde. Alsof u een baby vasthoudt. Maak dan kleine ronddraaiende bewegingen met de niet-geopereerde arm.

Het uiteindelijke resultaat na een aantal maanden van revalideren hangt voor een groot gedeelte af van de situatie van de schouder voor de operatie. Over het algemeen mag u verwachten dat de pijn die u had aan de schouder voor de operatie verdwenen of beduidend verminderd is. 

Hoe goed de arm weer kan bewegen na de operatie hangt af van de conditie van de spieren en de stijfheid van het kapsel. Als u optimaal revalideert mag u verwachten bij de reversed schouderprothese dat u de arm tot schouderhoogte kunt heffen. In sommige situaties is dit niet haalbaar, bijvoorbeeld bij blijvend peesletsel.

Vergeleken met een normaal schoudergewricht kan de schouderprothese over het algemeen minder zwaar belast worden.

• Er kan een zenuw beschadigd raken tijdens de operatie. Dit kan een doof gevoel rond de schouder veroorzaken of zelfs uitval van beweging van de arm. Dit gebeurt gelukkig vrijwel nooit. 
• Er kan een wondinfectie ontstaan en de prothese zelf kan geïnfecteerd raken. Dit kan leiden tot meerdere vervolg operaties. In het ergste geval kan het zijn dat de prothese verwijderd moet worden, 
• Het gebrek aan beweging tijdens en na de operatie kan trombose veroorzaken; om de kans hierop te verkleinen krijgt u na de operatie een antistollingsmiddel toegediend gedurende de opname. 
• Het schoudergewricht kan luxeren (kop uit de kom) door het uitvoeren van een verkeerde beweging. 
• De onderdelen van de prothese kunnen op (lange) termijn slijten of loslaten van het bot, soms is dan een 2e operatie nodig.

Heeft u nog geen eigen fysiotherapeut en/of bent u nog op zoek naar een in schouders gespecialiseerde fysiotherapeut bij u in de buurt, kijk dan op de website van Schoudernetwerk Midden Nederland.

Met vragen naar aanleiding van deze folder kunt u terecht bij de afdeling Fysiotherapie van het Diakonessenhuis.

Afdeling Fysiotherapie
088 250 6412

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].