Orthostatische hypotensie

De normale bloeddrukregeling

Bij het overeind komen vanuit de liggende naar de staande houding verplaatst zich bloed naar de buik en de benen, onder invloed van de zwaartekracht. Hierdoor wordt het hart minder goed met bloed gevuld en neemt de hoeveelheid bloed die het hart per minuut in de slagaders pompt af. Gevolg is dat de bloeddruk daalt. Een daling van de bloeddruk wordt direct geregistreerd door drukopnemers in de grote lichaamsslagader (aorta) en de beide halsslagaders. Via zenuwbanen wordt deze informatie doorgegeven aan het bloeddrukregulatiecentrum in de hersenen. Bij het dalen van de bloeddruk zorgt dit regulatiecentrum voor een vernauwing van de bloedvaten en een toename van de hartslagfrequentie. Deze twee maatregelen zorgen ervoor dat de bloeddruk heel snel weer op het oorspronkelijke niveau wordt teruggebracht.

Wat is orthostatische hypotensie?

Bij mensen met orthostatische hypotensie functioneert het bloeddrukregulatiesysteem naar de bloedvaten en het hart niet optimaal. Als deze mensen gaan staan, vernauwen de bloedvaten zich niet genoeg en/of neemt de hartslag nauwelijks toe. Het gevolg is dat de bloeddruk te laag wordt als u gaat staan. De bloeddruk kan zo laag worden, waardoor er onvoldoende bloed naar de hersenen gepompt wordt. Daardoor ontstaan klachten van een licht gevoel in het hoofd, wazig zien, zwarte vlekken voor de ogen en soms pijn in de nek. Bij langduriger staan, daalt de bloeddruk nog verder en kan iemand uiteindelijk bewusteloos raken.  

Oorzaken van een orthostatische hypotensie

Er zijn verschillende oorzaken voor orthostatische hypotensie. Over het algemeen zijn het aandoeningen van het zenuwstelsel. Sommige medicijnen kunnen de klachten verergeren. Uw arts zal met u bespreken wat bij u de oorzaak is.

Of de orthostatische hypotensie van voorbijgaande aard is, is erg afhankelijk van de oorzaak van de stoornis in de bloeddrukregeling.

Wat zijn de klachten?

De klachten ontstaan doordat er te weinig bloed naar het hoofd stroomt. De klachten die dan kunnen ontstaan zijn:

• klachten met zien (zwart voor de ogen, wazig zien);
• duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd;
• soms pijn in schouders en nek of klachten van andere spieren.

Afhankelijk van de oorzaak kunnen er ook nog andere specifiekere klachten ontstaan.  

Wanneer treden de klachten op?

Bijvoorbeeld:

• Als u gaat staan; het bloed stroomt dan vooral naar de benen.
• Na een warme maaltijd; het bloed stroomt dan vooral naar de darmen.
• Bij gebruik van bepaalde medicijnen waardoor meer vocht uit het lichaam wordt uitgescheiden, bijvoorbeeld plaspillen.
• Na een warm bad; de bloedvaten van de huid verwijden zich.
• Bij lichamelijke inspanning; de bloedvaten van de spieren verwijden zich dan.
• De klachten verergeren in een warme omgeving en bij te weinig vochtinname.

Een aantal adviezen zijn voor alle patiënten met orthostatische hypotensie belangrijk.

1. Sta altijd rustig op vanuit liggende of zittende houding. Laat de benen bengelen totdat de klachten weggetrokken zijn; adem eventueel een aantal keren diep in en uit; plaats vervolgens beide voeten naast elkaar op de grond en ga langzaam staan.
2. Als u licht in het hoofd wordt terwijl u staat, ga dan liggen of zitten in een stoel met uw benen omhoog. Probeer niet te blijven staan. Kom bij het wegtrekken van de klachten rustig overeind.
3. Zorg dat u voldoende drinkt (2 liter per dag) en overleg met uw arts of u wat extra zout mag nemen met het eten.
4. Ga overdag niet liggen, maar blijf zitten of staan.
5. Als u comfortabel wilt rusten is de aanschaf van een relaxfauteuil (sta-op-stoel) te overwegen.
6. Vermijd langdurig stilstaan. Bij klachten bij staan, kunt u de benen kruisen en op beide benen stevig gaan staan. Zo kan er minder bloed wegzakken. Vermijd plaatsen waar u niet kunt gaan zitten. Sommige patiënten nemen een opvouwbaar stoeltje mee, om te kunnen gaan zitten in geval van klachten.
7. Een rollator biedt stabiliteit en bij duizeligheid kunt u op het zitgedeelte gaan zitten.
8. Vermijd een (te) warme omgeving en hete douches.
9. Gebruik kleine maaltijden, zodat de bloeddruk niet overmatig daalt door verplaatsing van bloed naar de darmen. Drink eventueel extra koffie, cafeïne vernauwt de bloedvaten van de buikorganen. Drink niet te veel alcohol. Alcohol verwijdt de bloedvaten in de huid.
10. Aanspannen van buik- en beenspieren pompt het bloed terug naar het hart. Het trainen van deze spieren is nuttig bij patiënten met problemen van de bloeddrukregeling.
11. Medicijnen die het hart- en vaatstelsel beïnvloeden kunnen een nadelig effect op uw klachten hebben. Overleg met uw arts of uw huidige medicatie moet worden aangepast en of u een nieuw voorgeschreven medicijn kunt verdragen.
12. Het is raadzaam (zeker als u alleen woont) om persoonsalarmering te regelen zodat u iemand kunt oproepen als u onverhoopt toch gevallen bent.

Indien deze maatregelen onvoldoende helpen

• Kantel uw bed. Zet het hoofdeinde van het bed op hoge klossen (circa 30cm omhoog).
• Veel mensen hebben baat bij het gebruik van elastisch kousen of steunkousen tot taillehoogte, waardoor er minder bloed naar buik en benen kan zakken.
• Eventueel kunt u uw arts vragen om medicatie waardoor het lichaam meer vocht vasthoudt; er moet dan wel goed gekeken worden of deze medicijnen niet in strijd zijn met uw andere geneesmiddelen.

Als u vragen heeft, kunt u altijd terecht bij de verpleegkundige. Ook als u graag in gesprek wilt met een van de andere betrokken zorgverleners, kunt u dat bij de verpleegkundige van de afdeling waar u bent opgenomen, aangeven.
Voor meer informatie kunt u ook terecht bij uw huisarts. Eventueel kunt u ook informatie opvragen bij de afdeling Ouderengeneeskunde, locatie Zeist.

Verpleegafdeling Ouderengeneeskunde (A2) (Zeist)
088 250 9505

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].