Chemo- en/of immunotherapie op het Dagbehandelcentrum Oncologie en Hematologie

Tijdens uw behandeling kunnen zich klachten voordoen. Neem in onderstaande gevallen contact op met het ziekenhuis:

Klachten om nog dezelfde dag/nacht contact op te nemen met het ziekenhuis

• koorts boven 38,5°C;
• koude rillingen;
• langdurige bloedneus (langer dan 30 minuten);vVeel blauwe plekken (zonder dat u bent gevallen of u heeft gestoten);
• aanhoudend bloeden van een wondje;
• bloed in de urine of ontlasting. 

Klachten om na een dag of aantal dagen contact op te nemen met het ziekenhuis

• braken langer dan 24 uur;
• diarree langer dan 48 uur (meer dan vijf maal daags);
• obstipatie (verstopping) langer dan drie dagen;
• pijn in de mond (blaasjes of andere zere plekjes) langer dan twee dagen;
• plotselinge huiduitslag.

Bij twijfel of onzekerheid

Als u twijfelt of zich onzeker voelt over bepaalde klachten die u heeft, neem dan ook contact op met het ziekenhuis.

Houd uw BSN-nummer bij de hand als u contact opneemt met het ziekenhuis.

Afspraak maken of wijzigen

Secretaresse Dagbehandelcentrum Oncologie en Hematologie
088 250 6562 op werkdagen van 8.30 tot 12.45 uur en van 13.15 tot 16.30 uur
Uw afspraken vindt u ook in mijnDiak

Lichamelijke klachten 

Op werkdagen van 8.45 tot 12.00 uur en van 13.30 tot 16.00 uur belt u met de verpleegkundige van het Dagbehandelcentrum Oncologie en Hematologie:
088 250 6653

Buiten kantoortijden belt u met de Spoedeisende hulp:
088 250 6211

Medicatie

Poliklinische apotheek:
088 250 5060 (op werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur)

Voordat uw behandeling van start gaat, heeft u een intakegesprek met een verpleegkundige van het dagbehandelcentrum. Hieronder leest u wat u van dit gesprek kunt verwachten.

Kennismaking

Het gesprek begint met een kennismaking. De verpleegkundige probeert een beeld te krijgen van u en uw leefsituatie. Ook zal hij/zij vragen wat u al weet over de behandeling en welke vragen u heeft. Gezamenlijk stelt u vast welke onderwerpen verder aan de orde zullen komen.

Bespreken van de behandeling en de bijwerkingen

De verpleegkundige informeert u in elk geval over:

• welke kuur u krijgt, hoe deze werkt en hoe deze wordt toegediend:
• het aantal kuren en hoe lang deze duren;
• de bijwerkingen;
• hoe u met de bijwerkingen om kunt gaan en wat het ziekenhuis hierin kan doen;
• wanneer u contact op moet nemen met het ziekenhuis. 

Andere onderwerpen

Het gesprek duurt ongeveer 45 minuten. U heeft uitgebreid de gelegenheid om onderwerpen te bespreken die voor u belangrijk zijn en om uw vragen te stellen. Het kan helpen om vooraf te bedenken welke vragen u heeft en deze op papier te zetten. U kunt uw vragen uiteraard ook op een later moment stellen, bijvoorbeeld op de eerste dag dat u voor uw kuur komt.

Tip: Schroom niet om uw vragen te stellen! Uw arts of verpleegkundige zal dat juist waarderen.

Samenvatting en afsluiting

De belangrijkste informatie wordt samengevat. U krijgt een patiënten-informatiemap mee als u deze niet al heeft ontvangen. Tot slot worden vervolgafspraken gemaakt, bijvoorbeeld over het volgende ziekenhuisbezoek en over de start van de behandeling.

Adviezen voor het gesprek

• Neem iemand mee naar het gesprek

Dit kan uw partner zijn, een (klein)kind, de buurvrouw, een vriend of vriendin of een goede kennis. Samen staat u sterk en onthoudt u meer. Uw naaste kan ook vragen stellen. Na het gesprek kunt u met elkaar alles nabespreken.

• Bespreek uw wensen of zorgen

Het is belangrijk om aan te geven wat u wilt, of waar u zich zorgen over maakt. U weet tenslotte zelf het beste wat goed voor u is. Andere patiënten geven aan het soms lastig te vinden om zorgen of gevoelens te uiten. Bedenk dat de verpleegkundige niet alleen informatie geeft, maar ook een luisterend oor biedt.

Tip: Probeer uw verpleegkundige te vertellen wat u bezighoudt en waar u zich zorgen over maakt.

Tip: Deel uw ervaringen met uw arts/verpleegkundige. Zo kunnen ze op tijd inspringen wanneer het nodig is.

• Neem het gesprek op

Tijdens de gesprekken met uw verpleegkundige komt er veel informatie op u af. Sommige patiënten vinden het fijn om deze gesprekken op te nemen. Dit maakt het mogelijk om thuis nog eens rustig terug te luisteren, eventueel samen met een naaste. Het opnemen van gesprekken is toegestaan en veel zorgverleners staan hiervoor open. Vraag van te voren altijd even om toestemming. Accepteer eventueel de mogelijkheid als de verpleegkundige aanbiedt het gesprek op te nemen.

NB: De opname is alleen voor eigen gebruik. U mag deze niet delen op bijvoorbeeld sociale media.

Tip: De meeste mobiele telefoons, smartphones en tablets hebben een functie waarmee u een gesprek kunt opnemen. Ook kunt u een speciaal apparaatje (een audio-recorder) aanschaffen om gesprekken mee op te nemen.

Tip: U kunt zelf na afloop van het gesprek een korte samenvatting inspreken van de belangrijkste informatie. Dit kunt u eventueel ook aan de verpleegkundige/arts vragen.

Chemotherapie is een behandeling waarbij meestal via een infuus medicijnen, ook wel cytostatica genoemd, worden toegediend. Deze medicijnen komen in het bloed terecht.  De medicijnen remmen en beïnvloeden de celdeling van sneldelende cellen. Door deze celremmende eigenschappen hebben de medicijnen ook effect op sneldelende normale cellen, zoals bloedcellen en slijmvliescellen.

Bij immunotherapie (ook wel immuuntherapie genoemd) krijgt u medicijnen om de werking van uw immuunsysteem te versterken. Dit zorgt ervoor dat uw afweersysteem de kankercellen gaat herkennen, opruimen en vernietigen.

Bijwerkingen zijn afhankelijk van het soort middel. Soms zijn er weinig of geen bijwerkingen, soms zijn ze plaatselijk, soms door het hele lichaam.

In het algemeen zijn dit de meest voorkomende bijwerkingen:

• diarree
• verandering van de huid
• ernstige moeheid
• spier en gewrichtspijn
• kortademigheid

Doelgerichte therapie (ook wel targeted therapie genoemd) is een vorm van immunotherapie. Hierbij richten de medicijnen zich op specifieke eigenschappen van de kankercellen. Dit doen ze door de werking van bepaalde eiwitten op de kankercel te blokkeren. De signalen waardoor de cel gaat groeien worden bijvoorbeeld geremd.

Afhankelijk van het middel zijn dit de meest voorkomende bijwerkingen:

• maag/darmklachten
• diarree
• hoge bloeddruk
• slechtere wondgenezing
• grotere infectiekans
• koorts/grieperig gevoel
• trombose
• vermoeidheid
• verminderde smaak
• verandering van de huid, haar of nagels

Er zijn tientallen verschillende soorten medicijnen die gebruikt kunnen worden bij de behandeling. Afhankelijk van de soort kanker kunnen één of meerdere medicijnen voor een behandeling worden gebruikt. De medicijnen worden altijd volgens een bepaald schema toegediend, passend bij uw specifieke kuur. Tijdens het intakegesprek informeren wij u hierover.

Voorbereidingen thuis

Draag kleding die gemakkelijk over de infuusarm kan worden aangetrokken, dus geen strakke mouwen. U kunt natuurlijk uw smartphone, laptop, boek of handwerkje.

Weeg u thuis voor elke afspraak en geef dit op het dagbehandelcentrum voorafgaand aan uw behandeling door aan de behandelaar. Dit is van belang voor de juiste dosering va uw medicatie.

Melden

Tijdens het intakegesprek heeft u de datum voor uw eerste chemokuur gekregen. Op die dag meldt u zich bij de secretaresse van het Dagbehandelcentrum Oncologie en Hematologie op de tweede etage van het Diakonessenhuis locatie Utrecht.

Voorbereiding in het ziekenhuis: controle van het bloed

Vóór iedere gift chemotherapie moet er bloed worden afgenomen. Uw behandelend arts, verpleegkundig specialist of de verpleegkundige controleert of uw bloed voldoende hersteld is na de vorige chemotherapie. U maakt de afspraak voor de bloedcontrole zelf via 088 250 6534 (keuze 1) of via www.diakonessenhuis.nl/mijnDiak.

Het is mogelijk dat naar aanleiding van de bloeduitslagen de behandeling uitgesteld of aangepast wordt. Met de verpleegkundige of de secretaresse maakt u dan een nieuwe afspraak voor bloedafname en behandeling.

Tijdens de kuur heeft u regelmatig een afspraak met de behandelend arts of de verpleegkundig specialist. Deze afspraken krijgt u op de polikliniek of op de afdeling mee.

Gang van zaken

De secretaresse informeert de aan u toegewezen verpleegkundige dat u er bent. U kunt, totdat u gehaald wordt, plaats nemen in de wachtruimte of aan de leestafel. De verpleegkundige wijst u vervolgens een behandelplek toe. U krijgt een lunch, en tussendoor krijgt u drinken aangeboden.

Bezoek

Per behandeling kunt u 1 bezoeker meenemen. De eerste kuur kan uw bezoeker er langer bij zijn. Bij de vervolgkuren is dit maximaal 2 uur. Uitzonderingen zijn mogelijk in overleg en ter beoordeling van de verpleegkundige. We verzoeken bezoek vriendelijk om desgewenst voor eigen eten en drinken te zorgen.

Duur van de behandeling

De duur van de behandeling is afhankelijk van de soort chemokuur die u krijgt. Meer informatie over de duur van uw chemokuur krijgt u tijdens het intakegesprek.

Controle van uw gegevens

Bij binnenkomst vragen we u naar uw BSN-nummer. Zorg daarom dat u altijd een geldig identiteitsbewijs (paspoort, identiteitkskaart, rijbewijs) bij u heeft.

Voor ieder onderzoek of voor elke behandeling vraagt een medewerker uw naam en geboortedatum. Daarmee controleren wij of we het juiste onderzoek en de juiste behandeling doen bij de juiste persoon.

U krijgt een identificatiebandje om. Dit gebruiken we onder andere om de medicatie te scannen.

Het is belangrijk dat ook uw gegevens kloppen. Zijn uw persoonlijke gegevens veranderd of heeft u een andere huisarts, meldt dit dan bij uw bezoek aan het Dagbehandelcentrum. 

Door toediening van medicijnen die horen bij chemo-, immuno en/of doelgerichte therapie kan in een zeer uitzonderlijk geval een hartstilstand optreden. Als deze situatie zich voordoet, wordt een eventuele niet-reanimeren verklaring tijdelijk opgeheven. Dit betekent dat u op het Dagbehandelcentrum Oncologie en Hematologie altijd wordt gereanimeerd, ook als u een niet-reanimeren verklaring heeft opgesteld. Dit is omdat de hartstilstand heel specifiek te herleiden is naar de medicatie en het resultaat van de reanimatie in deze situatie vaak gunstig  is. Wilt u dat uw ‘niet-reanimerenverklaring’ tijdens behandeling op het Dagbehandelcentrum blijft gelden, bespreek dit dan met uw behandelend arts. Deze wens wordt dan vastgelegd in uw dossier en gerespecteerd.

In dit hoofdstuk vindt u een algemeen overzicht van mogelijke bijwerkingen van chemotherapie. Ook vindt u adviezen om bijwerkingen te voorkomen of tegen te gaan. Eerder in deze folder noemden we al de bijwerkingen van immuno- en doelgerichte therapie. Lang niet alle bijwerkingen zullen bij u voorkomen. Heeft u vragen? Aarzel dan niet om ze aan uw verpleegkundige of arts te stellen.

Dun of uitvallend haar

Chemotherapie geeft vaak haaruitval. Uw arts informeert u hierover.

• Verzorg het haar voorzichtig:
  • was het met lauw water;
  • gebruik een milde shampoo en een crèmespoeling; 
  • droog het haar voorzichtig.
• Gebruik natuurproducten als u uw haar wilt verven of een permanent wilt nemen.
• U kunt het haar kort laten knippen voor het gaat uitvallen.
• Bij bepaalde kuren kunt u gebruik maken van de ‘Coldcap’ om de kans op haaruitval te verkleinen of haaruitval te verminderen. De verpleegkundige informeert u hierover.
• Bij snel uitvallend haar kan de hoofdhuid gevoelig en/of pijnlijk zijn 

Voor aanvang van de behandeling bespreekt de arts met u of een pruik nodig zal zijn en waar u die kunt verkrijgen. Ook ontvangt u een machtiging, zodat u (een deel van) de kosten van de pruik kunt declareren bij uw verzekering. Na de chemotherapie (en soms al tijdens de behandeling) gaat uw haar weer groeien.

Huidveranderingen

Door de medicijnen kan uw huid droog, rood en/of schilferig worden. Gebruik regelmatig een ongeparfumeerde bodylotion om dit zoveel mogelijk tegen te gaan. Uw huid kan ook gevoeliger zijn dan normaal en sneller verbranden in de zon. U kunt gewoon naar buiten, maar vermijd overmatig zonlicht. Smeer uw huid regelmatig goed in met een zonnebrandcrème van minimaal factor 30 en draag eventueel een hoed of pet.

Branderige ogen

Als u last heeft van branderige ogen, kunt u dit het beste melden aan uw behandelend arts of huisarts. De arts kan u eventueel oogdruppels voorschrijven.

Reuk- en/of smaakverandering

• Reuk- en/of smaakverandering kan leiden tot verminderde eetlust. Probeer verschillende producten uit. Wat u vroeger minder lekker vond, waardeert u misschien nu wel.
• Vaak worden fris smakende voedingsmiddelen, zoals yoghurt, komkommer, zure haring, ongezoete vruchtensappen wel lekker gevonden.
• Als u weinig proeft, is het extra belangrijk dat het eten er aantrekkelijk uitziet.

Meer informatie vindt u op de website Voeding en Kanker info en in de folder ‘Goede voeding bij kanker’ van de Nederlandse Kankerbestrijding/KWF. Deze folder is verkrijgbaar op het Dagbehandelcentrum.

Verminderde eetlust, misselijkheid, braken

• Misselijkheid en braken kwamen vroeger veel voor. Met de huidige medicijnen is dit gelukkig veel minder. Belangrijk daarbij is dat u uw medicijnen volgens voorschrift inneemt.
• U krijgt een recept voor medicijnen tegen de misselijkheid. Gebruik deze medicijnen, óók bij geringe misselijkheid!
• Het is belangrijk dat u tijdens de kuur veel drinkt, zodat de extra afvalstoffen het lichaam via de urine kunnen verlaten. Probeer dagelijks 1,5 tot 2 liter vocht te drinken. Te weinig drinken kan een misselijk gevoel verergeren en bijdragen aan een vieze smaak in de mond.
• Gebruik regelmatig kleine maaltijden. Een lege maag kan namelijk ook een misselijk gevoel geven.
• De aanblik van een groot, vol bord met eten is vaak ontmoedigend. Stem de grootte van de maaltijd af op uw eetlust.
• Warme, sterk geurende dranken (koffie) en vette gerechten (gebraden vlees) kunnen tegenstaan. Een alternatief is bijvoorbeeld een koude  maaltijdsalade.
• Cola drinken kan het misselijke gevoel verminderen.
• Als u heeft overgegeven, laat de maag dan weer langzaam wennen aan vast voedsel, bijvoorbeeld met een biscuitje.
• Eet op tijdstippen dat u minder misselijk bent, overdag of ook `s nachts als u wakker bent.
• Als u vragen heeft over voeding, kunt u altijd om een diëtiste vragen. 

Forceer het eten niet. Haal de ‘schade’ in door tussen de kuren door goed te eten.

Voorkomen van irritatie en/of ontsteking van het mondslijmvlies

• We adviseren om voor de start van de behandeling een afspraak te maken met de tandarts en/of mondhygienist.
• Goede mondhygiëne is belangrijk bij het voorkomen van problemen met uw mondslijmvlies. Poets vier keer per dag uw gebit (na de maaltijden en voordat u gaat slapen) met een zachte tandenborstel en een fluoride tandpasta.
• Spoel na elke maaltijd uw mond gedurende één minuut met water of een alcoholvrij, mild mondspoelmiddel.
• Als er blaasjes of andere zere plekjes in uw mond ontstaan, laat dit aan uw behandelend arts of huisarts zien.
• Smeer zo nodig uw lippen vier keer per dag dun in met vaseline (uit een tube, dat is hygiënischer dan uit een pot), dan ontstaan er minder kloofjes.
• Als u een gebitsprothese draagt, zorg dan voor een goed passende prothese. Deze kan nog wel eens te groot worden als u flink bent afgevallen.  Doe de prothese het liefst `s nachts uit.
• Neem bij een droge mond een zuurtje of kauwgom.
• U kunt ook een mondgel en/of -spray gebruiken. De verpleegkundige kan u daarover informeren.

Verandering van het urine- en ontlastingpatroon

• Pijn bij het plassen, vaker plassen en bloed in de urine kunnen voorkomen. Overleg dan met de verpleegkundige of met uw behandelend arts.
• Bij diarree: 
  • Probeer voldoende te drinken, 1,5 tot 2 liter vocht per dag.
  • Gebruik per dag een aantal koppen bouillon en/of vruchtensap. 
  • Gebruik frequent kleine maaltijden. 
  • Heeft u langer dan 48 uur meer dan 5 keer per dag waterdunne diarree, overleg dan met de verpleegkundige of met uw behandelend arts.
• Bij verstopping: 
  • Probeer voldoende te drinken, 1,5 tot 2 liter vocht per dag.
  • Gebruik vezelrijke voeding. Maak ruim gebruik van bruin of volkoren brood, groenten en fruit. 
  • Heeft u langer dan twee dagen geen ontlasting gehad, overleg dan met de verpleegkundige of met uw behandelend arts.

Vermoeidheid/verminderde energie

• U zult merken dat u tijdens en soms ook na de behandeling minder energie heeft, sneller vermoeid raakt en emotioneel kunt zijn. Houd hier rekening mee in uw dagelijks leven.
• Neem voldoende tijd om te rusten, zorg dat u bijvoorbeeld 's middags een uurtje rust.
• Verdeel de activiteiten die u wilt doen over de dag.
• Als u hulp wordt aangeboden door familie of vrienden, maak daar dan gebruik van. U heeft dan zelf wat meer tijd en mogelijk meer energie voor dingen die u leuk vindt.
• Probeer uw conditie op peil te houden door zoveel als u kunt in beweging te blijven. De vermoeidheid gaat namelijk niet over door te veel te rusten of passief te worden. 

Meer informatie vindt u in de folders 'Help, ik ben zo moe' en 'Vermoeidheid na kanker’, van de Nederlandse Kankerbestrijding/KWF. Deze zijn verkrijgbaar via www.kwf.nl.

Invloed op de menstruatie

Chemotherapie kan veranderingen teweeg brengen in het verloop van de menstruatie. Afhankelijk van de behandeling wisselt dit van een keertje overslaan tot wegblijven van de menstruatie. Bij sommige vrouwen komt na afloop van de kuur de menstruatie niet meer terug. Dit kan gepaard gaan met overgangsklachten.

Vruchtbaarheid

Als u een kinderwens heeft, bespreek dit vóór aanvang van de chemotherapie met uw behandelend arts.

Invloed op intimiteit/ seksualiteit

De diagnose kanker en de behandeling met chemotherapie roepen veel emoties op. Deze emoties hebben invloed op de seksualiteit. Mensen kunnen zich minderwaardig en/of minder geliefd voelen of bang zijn om afgewezen te worden. Ook voor de partner kunnen emoties spelen als onzekerheid en angst: angst je partner pijn te doen, angst je partner aan  te raken, angst voor besmetting. Deze emoties zijn heel normaal, maar probeer ze met elkaar te bespreken. Ook met uw behandelend arts of verpleegkundige kunt u hierover praten.

Meer informatie vindt u in de folder ‘Kanker en seksualiteit’, van de Nederlandse Kankerbestrijding/KWF. Deze is verkrijgbaar via www.kwf.nl. 

Invloed op de werking van het beenmerg

Beenmerg is belangrijk voor de aanmaak van bloedcellen. Daarom wordt vóór iedere chemotherapie het bloed gecontroleerd.

• Een verminderd aantal witte bloedlichaampjes (leukocyten) geeft verhoogde kans op infecties.
• Een verminderd aantal bloedplaatjes (trombocyten) geeft verhoogde kans op blauwe plekken, een bloedneus en bloedend tandvlees. Als deze klachten ernstig zijn, neem telefonisch contact op met uw behandelend arts. 
• Een verminderd aantal rode bloedlichaampjes (erytrocyten) geeft bloedarmoede. In het algemeen heeft het gebruik van extra vitaminen en/of ijzertabletten geen invloed op het herstel van het beenmerg.

Wilt u naar de sauna of naar het zwembad? Overleg dit met uw behandelend arts of verpleegkundig specialist.

Openbaar vervoer, bioscoop en drukke ruimtes zijn gewoon toegestaan.

Als u thuis medicijnen tegen kanker gebruikt in een tablet of capsule kunt u deze na uw behandeling op het Dagbehandelcentrum, ophalen bij de apotheek van het Diakonessenhuis in de centrale hal. Hier kunt u desgewenst ook  het recept voor de medicijnen tegen misselijkheid inleveren en andere artikelen (zoals wegwerphandschoenen en mondspoeling) verkrijgen. De apotheekmedewerker geeft u informatie over het gebruik van de medicijnen en u krijgt een informatiemap bij de medicijnen tegen misselijkheid.

U hoeft de medicijnen niet perse zelf op te halen. Ook uw begeleider kan dit doen. Het is wel van belang dat degene die de medicijnen komt afhalen, op de hoogte is van uw actuele medicijngebruik.

In overleg met de verpleegkundige / apotheek  kunt u uw medicijnen ook op het Dagbehandelcentrum laten bezorgen.

Overdracht van uw medicijngegevens van en naar de lokale apotheek

Het is erg belangrijk dat de apotheek weet welke geneesmiddelen u gebruikt. Geef daarom uw lokale apotheek toestemming voor het uitwisselen van uw medicijngegevens of neem een actueel medicatieoverzicht van de lokale apotheek mee naar de apotheek van het ziekenhuis.

De apotheek van het Diakonessenhuis geeft - met uw toestemming - aan de lokale apotheek door welke medicijnen aan u zijn afgeleverd. Zo blijft de lokale apotheek ook van uw actuele medicatie op de hoogte.

De medicijnen die u tijdens de chemotherapie krijgt toegediend, worden via het bloed naar de cellen in het lichaam getransporteerd. De afvalstoffen van de medicijnen verlaten uw lichaam ook weer. Dit gebeurt via de uitscheiding van uitscheidingsproducten, zoals urine, ontlasting, transpiratie en braaksel. Het grootste gedeelte van de afvalproducten van de medicijnen wordt binnen zeven dagen nadat u de medicijnen heeft toegediend gekregen, uitgescheiden. Het is belangrijk dat u of uw verzorgers de eerste week na de chemotherapie zorgvuldig met de uitscheidingsproducten omgaat omdat er resten van cytostatica in kunnen voorkomen. Hieronder leest u wat u kunt doen.

Urine en ontlasting

Bij gebruik van het toilet

• Plas zittend. Dit geldt ook voor mannen. Zittend plassen voorkomt de kans op spatten van de urine. 
• Spoel het toilet na ieder toiletgebruik twee keer door met gesloten deksel.
• Maak het toilet één keer per dag schoon met een schoonmaakmiddel zonder chloor.

Bij gebruik van een urinaal of po

• Trek wegwerphandschoenen aan als u de urinaal of po vasthoudt. De wegwerphandschoenen kunt u bij de drogist kopen.
• Giet de urine via de rand in het toilet om spatten te voorkomen.
• Laat de urine niet in de urinaal of po staan.
• Spoel de urinaal of po goed om met heet water en afwasmiddel.
• Gooi de gebruikte handschoenen weg.
• Was de handen goed met zeep na het uittrekken van de handschoenen.

Bij gebruik van een katheterzak

• Giet de urine via de rand in het toilet om spatten te voorkomen.
• Gooi de gebruikte handschoenen weg.
• Was de handen goed met zeep na het uittrekken van de handschoenen.
• U kunt de katheterzak meerdere dagen gebruiken. Bij vervanging van de katheterzak moet u deze in een gewone vuilniszak doen. Deze kan dichtgeknoopt bij het gewone huisvuil.

Braaksel

• Bij voorkeur braakt u in het toilet.
• Braakt u in een bakje, pak het bakje dan aan met wegwerphandschoenen.
• Giet het braaksel via de rand in het toilet  om spatten te voorkomen en spoel het toilet twee keer door met gesloten deksel.

Wasgoed

Wasgoed kan op een normale manier gewassen worden tenzij het wasgoed in aanraking is gekomen met urine, ontlasting, braaksel of ernstige transpiratie na het toedienen van chemotherapie. Dan adviseren wij het volgende:

• Was dit wasgoed zo mogelijk apart van ander wasgoed.
• Verzamel het wasgoed bij voorkeur in een aparte plastic zak.
• Plaats het wasgoed vanuit de aparte verzamelzak direct in de wasmachine, zo mogelijk zonder het aan te raken.
• Was uw handen na plaatsing van het wasgoed.
• Stel eerst in op een voorwasprogramma en daarna het gebruikelijke wasprogramma met uw gebruikelijke wasmiddel.
• Als iemand anders uw wasgoed wast, moet deze persoon handschoenen dragen bij het plaatsen in de wasmachine.

Intimiteit

Tijdens de behandeling hebben veel mensen niet zoveel zin om te vrijen. Meestal is er geen lichamelijke oorzaak voor maar komt het door de omstandigheden. Veel mensen hebben tijdens de behandeling wel behoefte aan intimiteit: dicht bij elkaar zijn, elkaar vasthouden, knuffelen en tegen elkaar aan liggen. Hieraan zijn geen risico ’s verbonden.

De vagina kan droger zijn als gevolg van de behandeling. Gebruik zo nodig een glijmiddel tijdens het vrijen.

Het is niet bekend of en in welke mate cytostatica opgenomen worden in het sperma of het slijmvlies van de vagina. Daarom wordt geadviseerd gedurende de risicoperiode na de toediening van de cytostatica een condoom te gebruiken bij het vrijen. Bij intiem contact zoals knuffelen en zoenen zijn geen extra maatregelen nodig.

Tijdens uw chemotherapie komt u met diverse hulpverleners in aanraking.

Behandelend arts

Gedurende de behandeling zal de behandelend arts samen met u beslissingen nemen over de voortgang van uw behandeling.

Het verpleegkundig team

Het verpleegkundig team draagt zorg voor de patiënten op de dagbehandeling. Ze hebben veel ervaring met het toedienen van chemotherapie en het begeleiden van mensen met kanker. Het verpleegkundig team bestaat uit:

Oncologieverpleegkundigen
De oncologieverpleegkundigen geven informatie over uw ziekte en over de behandeling en de gevolgen ervan. Ook geven zij schriftelijke informatie en beantwoorden ze vragen. Zo nodig nemen zij contact op met uw behandelend arts. De verpleegkundigen kunnen u ook informatie geven over ondersteunende therapieën. Lees hier meer over in de hoofdstukken ‘Overige hulpverlening’ en ‘Complementaire zorg’.

Verpleegkundig specialist
Een verpleegkundig specialist  is een gespecialiseerd verpleegkundige die zelfstandig patiënten behandelt en begeleidt in opdracht van de specialisten. De verpleegkundig specialist verzorgt ook een deel van de begeleiding van de chemotherapie. Hij/ zij is bevoegd een aantal medische taken uit te voeren. Ook coördineert de verpleegkundig specialist de noodzakelijke steun voor de verpleging als er bij patiënten complicaties ontstaan tijdens de behandeling met bijvoorbeeld chemotherapie.

De oncologieverpleegkundige en verpleegkundig specialist handelen in nauwe samenwerking met de specialisten.

Ondersteuning

Het team wordt ondersteund door de afdelingssecretaresse die praktische zaken regelt, zoals het maken van de afspraken voor onderzoeken en voor de polikliniek, de afdelingsassistent, vrijwilligers en schoonmakers.

Apotheekmedewerker

De apotheekmedewerker geeft voorlichting over het gebruik van uw medicijnen. Ook kan zij u informeren over het gebruik van het medicijnen-afhaalpunt in de centrale hal van het ziekenhuis.

Klinisch psycholoog

De ziekte, behandeling, lichamelijke klachten en medisch onderzoek kunnen voor u een zware belasting betekenen. Dit kan ook gevolgen hebben voor ouders, partner, kinderen of andere relaties. 

Een klinisch psycholoog is een deskundige op het gebied van gedrag. Hij/zij doet onderzoek naar uw emotionele problemen of klachten. Soms is het al voldoende als u beter begrijpt waardoor uw klachten veroorzaakt worden. De klinisch psycholoog kan u praktische adviezen geven over bijvoorbeeld de inrichting van uw werk of de omgang met uw partner en/of familieleden. 

Wanneer u in het ziekenhuis onder behandeling bent, kan uw behandelend arts u verwijzen naar de klinisch psycholoog. Dit gebeurt altijd in overleg met u. Ook kunt u zelf aangeven bij uw behandelend arts dat u in contact wilt komen met de psycholoog. 

Meer informatie vindt u in de folder 'Medische psychologie'. Deze is verkrijgbaar in het Dagbehandelcentrum.

Geestelijk verzorger

Een bedreigende situatie als een ziekte kan levensgrote vragen oproepen, zoals: 'Waarom gebeurt mij dit?', 'Wat is de zin van dit alles?' of 'Hoe moet het verder?'. 

Misschien heeft u behoefte aan een gesprek. De geestelijk verzorger van het ziekenhuis luistert naar uw levensverhaal, uw gedachten en gevoelens. Met hem of haar kunt u samen zoeken naar de plaats van de ziekte in uw leven. In het gesprek kan het ook gaan over de vraag of en hoe het geloof hierin een rol kan spelen. Iedereen kan een beroep doen op de geestelijk verzorger, of u nu gelovig bent of niet. Er is ook een moslim geestelijk verzorger verbonden aan het ziekenhuis.

Bij opname kunt u al aangeven dat u contact met de geestelijk verzorger op prijs stelt. Ook later kunt u hem/ haar nog benaderen. U kunt dit rechtstreeks doen of via de verpleegkundige. 

Meer informatie vindt u in de folder 'Geestelijke verzorging'. Deze is verkrijgbaar in het Dagbehandelcentrum.

Diëtist

Bepaalde vormen van kanker en de behandeling van kanker kunnen leiden tot problemen met de voeding. Maar over het precieze verband tussen voeding en kanker is nog veel onzeker. U kunt last hebben van verminderde eetlust, moeite met slikken, een pijnlijke mond, darmen die van streek zijn en ongewenste vermagering. Al deze klachten kunnen worden veroorzaakt door de ziekte en/of door de chemotherapie. Een goede voeding kan er toe bijdragen dat u in een betere conditie blijft, waardoor u zich ook beter voelt. 

De diëtist kan helpen bij:

• het beantwoorden van vragen over voeding en kanker;
• het op peil brengen en houden van de voedsel- en vochtinname;
• het voorkomen van gewichtsverlies. 

Via de verpleegkundige kunt u een afspraak maken met de diëtist. Meer informatie vindt u in de folder 'Goede voeding en kanker'. Deze is verkrijgbaar in het Dagbehandelcentrum.

Overig

Uw behandelaar kan zo nodig een diabetesverpleegkundige, fysiotherapeut of ergotherapeut inschakelen.

Complementaire zorg betekent letterlijk ‘aanvullende zorg’. Deze zorg vormt een aanvulling op de reguliere zorg en bestaat uit natuurlijke therapieën om het zelfhelend vermogen van de patiënt te ondersteunen, stimuleren of activeren.

Haptotherapie

Wanneer u de diagnose kanker heeft en chemokuren moet ondergaan, biedt het ziekenhuis u enkele haptotherapiebehandelingen aan. Haptotherapiebehandelingen zijn massages die gebaseerd zijn op de haptonomische beginselen. Ze worden gegeven door een ervaren haptotherapeut. Bij haptotherapie wordt u door een gerichte manier van aanraken uitgenodigd stil te staan bij de gevoelens in uzelf. Door de aanraking leert u te luisteren naar uw eigen lichaam.

Bij ziekte en beperkingen kan de haptotherapeut u begeleiden om u een compleet mens te blijven voelen. Als het lichaam het deels laat afweten, doet de aanraking goed: in alle rust, zonder dat iets moet. Het lichaam wordt hierbij als geheel benaderd en u kunt ervaren dat het lichaam meer is dan alleen dat deel dat ziek is.

De behandelingen door de haptotherapeut kunnen bijdragen aan:

• lichamelijke en geestelijke ontspanning;
• beter omgaan met pijn;
• beter leren luisteren naar de signalen van het lichaam;
• minder opzien tegen de kuren.

Workshop 'Look good...Feel Better'

De workshop ‘Look Good…Feel Better’ wordt gegeven aan mensen met kanker tijdens of vlak na hun behandeling.  U krijgt tips over de verzorging van uw huid, handen en nagels en advies over makeupgebruik. Er is een presentatie over haarwerken en u kunt zelf aan de slag.

Voor meer informatie en aanmelden kunt u terecht bij de verpleegkundige of de secretaresse. De workshops vinden vier à vijf keer per jaar plaats. Aan de workshops zijn geen kosten verbonden.

Acupressuur

Door de chemotherapie kan misselijkheid ontstaan. Daarom krijgt u zonodig medicijnen via het infuus in het ziekenhuis. Voor thuis krijgt u medicatie waarmee misselijkheid voorkomen of verminderd kan worden. In het geval dat u, ondanks het gebruik van de medicijnen, toch last krijgt van misselijkheid, braken of een vol gevoel in de maagstreek, kan acupressuur een aanvullende behandeling voor u zijn.

Acupressuur is een simpele en veilige methode en is afgeleid van acupunctuur. De behandeling bestaat eruit dat er op acupunctuurpunten op de huid, aan de binnenzijde van beide polsen en aan de voorzijde van beide onderbenen, kleine drukknoopjes worden geplakt. Deze punten staan bekend om hun werking ter bestrijding van misselijkheid.  In het Dagbehandelcentrum Oncologie/ Hematologie is de ervaring met deze aanvullende behandeling goed. Het is pijnloos en heeft geen bijwerkingen.De opgeplakte drukknoopjes mag u zo nodig één tot twee weken laten zitten. Meestal is dat niet nodig en kunnen ze na drie tot vier dagen worden verwijderd. U kunt ze na gebruik in de gewone prullenbak deponeren.

In een klein aantal gevallen ontstaat er een allergische reactie van de huid onder het vergulde drukknoopje. Dit wordt voelbaar door jeuk en irritatie. In dat geval moet u de knoopjes verwijderen. Bij een volgende keer wordt er eerst een folie over de huid geplakt voordat de drukknoopjes aangebracht worden; direct huidcontact wordt zo vermeden.

Haarwerkers

De eerste en derde donderdag van de maand is er een haarwerker op de afdeling die gespecialiseerd is in pruiken. De haarwerker kan uw vragen met betrekking tot het dragen van een pruik beantwoorden en uw pruik verzorgen/bijwerken indien nodig. Hier zijn geen kosten aan verbonden.

Begeleiding voor gezinnen

Onze afdeling biedt extra begeleiding aan gezinnen waarvan een van de ouders de diagnose kanker krijgt.  We ondersteunen bij de begeleiding van de kinderen. Als ouder heeft u niet alleen zelf de diagnose te verwerken maar moet u ook uw kind(eren) uitleggen wat er aan de hand is en helpen met het verwerken van het nieuws en alles wat er gebeurt. Bij de start van de behandeling vragen we daarom naar uw gezinssituatie en geven we advies voor het bespreken van de ziekte en de behandeling met uw kinderen. Als u kinderen jonger dan 16 jaar heeft, krijgt u een brochure met adviezen voor begeleiding en een kinderboek over kanker, passend bij de leeftijd van uw kind(eren). Op de afdeling is een kinderbibliotheek waar u en uw kind(eren) boeken (voor verschillende leeftijden) kunnen lenen. Ook is er een ervaringsboek waar u uw ervaringen en adviezen kunt delen met andere ouders. 

Ondersteuningsconsulent

Als u kanker heeft, komt er veel op u af. De ziekte en behandeling veroorzaken vaak lichamelijke klachten maar hebben meestal ook mentale en sociale gevolgen. Misschien heeft u vragen zoals ‘Hoe ga ik om met mijn ziekte? Kan ik blijven werken of sporten naast mijn behandeling? Hoe ga ik om met vermoeidheid?’. Er zijn veel organisaties die u hierbij kunnen ondersteunen. Bij het vinden van passende ondersteunende zorg kan onze ondersteuningsconsulent u helpen. Meer informatie vindt u in de folder Ondersteuningsconsulent: uw gids naar ondersteunende zorg bij kanker

Uw behandelend arts kan u vragen of u wilt meedoen aan een wetenschappelijk onderzoek. Als u besluit om deel te nemen aan een onderzoek, dan worden hiervoor gegevens van u bijgehouden. Uw behandelend arts en de verpleegkundig specialist informeren u over het onderzoek.. 

Helen Dowling Instituut (HDI)

De diagnose kanker en de vaak ingrijpende behandelingen kunnen onzekerheid, angst en verdriet met zich mee brengen. In een dergelijke situatie kan aanvullende ondersteuning welkom zijn. Met de samenwerking tussen het Diakonessenhuis en het Helen Dowling Instituut zijn hiervoor diverse mogelijkheden beschikbaar voor patiënten en hun partner en/of familieleden.

U kunt bij het Helen Dowling Instituut terecht voor individuele begeleiding of deelnemen aan een groep. Welke vorm van begeleiding het meest geschikt is, bepaalt u in overleg met de hulpverlener tijdens een intakegesprek. Uw wensen en voorkeuren spelen daarbij een belangrijke rol.  

Verwijzing naar het Helen Dowling Instituut verloopt via de behandelend arts of verpleegkundige. Meer informatie vindt u in de folder 'Diagnose Kanker, over-leven na een schokkende gebeurtenis'. Deze is verkrijgbaar op de dagbehandeling. 

Zie voor informatie ook de website van het Helen Dowling Instituut. Hier kunt u ook een aanvraagformulier downloaden om u aan te melden voor een (ondersteunende) behandeling.

Haarwerkers

Het staat u vrij om zelf een haarwerker te kiezen. Het Diakonessenhuis heeft positieve ervaringen met de volgende haarwerkers:

Haar op Maat/ Pelatti   
Rijnlaan 5,
3522 BA Utrecht
Tel: 030 288 2402    

Haarcentrum Ugeka

Gezondheidscentrum
Bosboomstraat 1G
3582 KE Utrecht
Tel: 030 251 3599

Oedeem en oncologiefysiotherapie Utrecht (OOFU)

De oncologische fysiotherapeut kan u begeleiden bij het werken aan uw conditie tijdens de chemotherapeutische behandeling. U kunt zich aanmelden via de website van OOFU.

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan contact op met het Dagbehandelcentrum Oncologie en Hematologie.

Dagbehandelcentrum Oncologie en Hematologie
088 250 6562

Apotheek Diakonessenhuis
088 250 5060

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].

Op de volgende 3 websites vindt u vrijwel alle belangrijke informatie over ziektebeelden, behandeling en ondersteuning daarbij.

• www.kanker.nl

Betrouwbare informatie over kankersoorten, de behandeling en de gevolgen van de behandeling. Er kunnen ervaringen worden uitgewisseld met anderen. Er staan tools voor het krijgen van hulp en ondersteuning.

• www.kwf.nl/over-kwf/brochures

Brochures over kankersoorten, de behandeling van kanker en leven met kanker.

• www.wkof.nl

Het wereld kanker onderzoek fonds doet al ruim 25 onderzoek op het gebied van voeding, lichaamsbeweging, lichaamsgewicht en kanker. Ze doen onderzoek naar voeding en leefstijl in combinatie met kanker. Ze vertalen de resultaten van het onderzoek naar richtlijnen en adviezen. Zie ook dit filmpje.

Specifieke websites 

Blaas/nier

• www.blaasofnierkanker.nl
• Stichting DUOS studiegroep uro-oncologie

Borstkanker

• www.borstkanker.nl
• Hormoontherapie via www.kwf.nl

Gynaecologie

• www.olijf.nl

Hematologie

• www.hematon.nl
• www.hovon.nl
• www.heelkunde.nl (de NVvH, de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde)

Longkanker

• www.longkanker.nl

Maag, darm, lever, pancreaskanker

• www.stomavereniging.nl 
• De stoma app: iOS (Apple Appstore) / Android (Google Playstore)

Prostaatkanker

• Kaartje QR-code, ook flyer
• www.prostaatkankerstichting.nl  
• Stichting DUOS studiegroep uro-oncologie

Acupunctuur

• Onder andere: www.acupunctuur-johanvanrooij.nl geeft ondersteuning bij voorkomende klachten door chemotherapie zoals neuropathie, vermoeidheid, smaakverlies, minder eetlust, verminderd concentratievermogen, overgangs-, en gewrichtsklachten.

Bewegen bij kanker

• www.oofu.nl  

Jongeren

• www.Ayazorgnetwerk.nl

Levert integrale zorg aan jongvolwassenen met kanker. Biedt psychosociale zorg bij kanker.

Lotgenoten contact

• Via patiëntenverenigingen, zie daar.
• www.hoestie.nl (platform om jouw verhaal te delen met naasten)

Oncologische thuiszorg

Via uw thuiszorgorganisatie of via 

• https://www.allerzorg.nl/specialismen/care-for-cancer

Ouders en kinderen

• www.kankerspoken.nl

Voor kinderen en jongeren met een moeder of vader met kanker

• Netwerk Integrale Kindzorg Utrecht (nikutrecht.nl) NIK is een netwerk van ervaren (zorg)professionals. Samen zorgen ze ervoor dat je de hulp krijgt waar jouw gezin behoefte aan heeft, nu en later. Niet alleen voor je zieke kind, ook voor jezelf, je partner en broertjes & zusjes.
• Advies bij rouw – Stichting Achter de Regenboog Bij de Adviesdienst kan iedereen terecht met vragen over rouw en verlies bij kinderen en jongeren. Dit kan zowel telefonisch als per mail. Ouders, familieleden, kinderen & jongeren, begeleiders, scholen, artsen, professionals en anderen kunnen ons benaderen.
• Praktijk Brasa  Als het doorlopen van rouwproces erg lang duurt, moeizaam verloopt of dreigt vast te lopen, is extra hulp nodig. Uw kind kan dit niet altijd zelf aangeven. Als u of uw kind te maken krijgt met rouw is het daarom voor u of voor u als ouder van belang om alert te zijn op signalen die kunnen duiden op een vastlopend rouwproces. Dan kunt u onze hulp inroepen.

Ondersteunende zorg bij kanker

• De ondersteuningsconsulent van het Diakonessenhuis heeft kennis over de invloed van kanker op uw dagelijks leven en weet welke aanvullende zorg en ondersteuning hiervoor beschikbaar is. Te bereiken via de mail: [email protected]
• www.hospicedemeter.nl Dagzorg kan structuur brengen. Antwoord op vragen, steun bij het maken van keuzes, maar ook het lichaam verwennen door een massage. Doel: het leven boven de ziekte uittillen.
• www.HDI.nl

Zij helpen mensen met kanker, maar ook hun naasten, de ziekte emotioneel te verwerken.

Palliatieve zorg

• www.netwerkpalliatievezorg.nl richt zich op een zo goed mogelijke kwaliteit van leven tijdens de ziekte en rond het sterven, zowel voor patiënt als naaste. Onder andere een overzicht van juiste zorgverleners.
• http://www.alsjenietmeerbeterwordt.nl/
• Via www.Diakonessenhuis.nl Zoekterm Palliatieve zorg. Hier vindt u verschillende websites rond dit onderwerp.

Re-integratie

• www.stap.nu.nl begeleid, adviseert én ondersteunt de werkgever en de werknemer in het proces ‘kanker en werk’.
• www.re-turn.nl Alles over kanker en werk, wet en regelgeving communicatie met anderen en over het vinden van balans tussen werk, privé en herstel.

Seksualiteit

• https://nfk.nl/themas/kanker-en-seks/intimiteit-en-seks-bij-kanker  
• www.sickandsex.nl 
• www.kwf.nl Zoekterm: kanker en vermoeidheid

Voeding

• www.voedingenkankerinfo.nl

Op deze site worden vragen beantwoord over voeding en preventie van kanker, voeding rond de behandeling van kanker en voeding ná de behandeling met kanker.

• www.wkof.nl/nl/kanker-voorkomen/verklein-de-kans-op-overgewicht
• www.wkof.nl/nl/gezonde-recepten
• www.wkof.nl/feiten-en-fabels Feiten en fabels over voeding beantwoord.

Papieren folders, te vinden in het folderrek op het dagbehandelcentrum oncologie en hematologie

• Acupunctuur
• HDI, Helen Downing Instituut.
• Hoofdhuidkoeling
• Mutsjes/pruiken
• Oncologische voetverzorging
• OOFU
• Folders KWF (voeding/Chemotherapie)
• Re-integratie
• Samenwerken met de verpleegkundig specialist AGZ
• Thuiszorg per regio