Adviezen voor sport en beweging bij diabetes

Lichaamsbeweging verlaagt het risico op hart en vaatziekten. Daarnaast helpt beweging om het lichaamsgewicht te behouden of, bij overgewicht, te laten dalen. Naast een verbetering van de conditie zorgt regelmatig bewegen ook voor:

• een verlaging van de bloeddruk en een verbetering van het cholesterol
• een gunstig effect op de botdichtheid (sterkere botten)
• een betere opname van insuline door de lichaamscellen

Door voldoende lichaamsbeweging kan de medicatie bij diabetespatiënten vaak verlaagd worden.

In Nederland gebruiken we de Norm Gezond bewegen. Deze houdt voor iedere volwassenen in:

• Zit niet te vaak stil.
• Beweeg minstens 2,5 uur per week matig intensief. Hierbij gaat de hartslag en ademhaling omhoog. De inspanning kost moeite maar u kunt er nog wel bij praten. Denk hierbij aan activiteiten als fietsen, wandelen, langzaam de trap oplopen of rustig zwemmen.
• ​Doe minstens 2 keer per week activiteiten die de spieren en botten versterken (zie het schema hieronder).

Bent u ouder dan 55 jaar? Combineer de activiteiten die de spieren en botten versterken met balansoefeningen.

Probeer een actieve levensstijl te hanteren: neem bijvoorbeeld vaker de fiets dan de auto, gebruik de trap in plaats van de lift, laat de hond uit of werk in de tuin.

De bloedglucosewaarde kan bij sport zowel dalen als stijgen. Dit verschilt per sport:

• Bij duursport zoals wandelen, hardlopen, fietsen en zwemmen daalt uw bloedglucosewaarde.
• Bij krachttraining zoals gewichtheffen/ fitness, kickboksen stijgt uw bloedglucosewaarde.
• Een combinatie van duursport en krachttraining kan zowel een (lichtere) stijging of (lichtere) daling van uw bloedglucosewaarde tot gevolg hebben. Dit is afhankelijk van de soort training.

Bij duursport daalt over het algemeen de bloedglucosewaarde. U heeft gemiddeld 20 tot 80% minder insuline nodig. De koolhydraten worden tijdens het bewegen namelijk sneller verbrand. Bovendien verbetert de doorbloeding tijdens het sporten en wordt insuline sneller opgenomen in het bloed. Dit effect kan tot 24 uur na de inspanning aanhouden. Wees daarom ook na het sporten alert op hypoglykemieën (bloedglucose < 4mmol/L).

• Controleer vooraf uw bloedglucosewaarde.
• Neem snel oplosbare koolhydraten mee zoals dextro voor als u een hypo krijgt. Bij langdurige sportinspanning kunnen ook langzame koolhydraten nodig zijn.
• Zorg voor goede schoenen om de kans op huidbeschadigingen te voorkomen.
• Gebruik liever een isotone sportdrank (4 tot 8 gram koolhydraten per 100ml) dan een sportdrank met een hoog gehalte aan koolhydraten. Deze kunnen maagklachten en/of een piek in het bloedglucose veroorzaken.
• Als u wilt afvallen, is het beter om de hoeveelheid medicatie voor de inspanning te verlagen, dan het eten of drinken van extra koolhydraten rond de inspanning.
• Informeer een medesporter over uw diabetes. Bij buitensporten: deel uw locatie met thuisblijvers en/of neem medische gegevens mee.
• Overleg voor een persoonlijk advies met het diabetesteam.

Als u alleen een dieet en/of alleen metformine of een SGLT2- remmer gebruikt, dan is er geen risico op een hypo en hoeft u geen extra maatregelen te nemen. Bij andere tabletten kan het noodzakelijk zijn om extra maatregelen te nemen: overleg hierover met het diabetesteam

Bij gebruik van insuline is er een risico op het krijgen van een hypoglykemie (bloedglucose < 4mmol/L). Er zijn verschillende mogelijkheden om uw insuline en/of uw voeding aan te passen. Injecteer insuline niet op plekken die u tijdens de sport veel gebruikt. Op die plekken wordt de doorbloeding beter en komt insuline sneller in het bloed. Dit kan een hypo geven.

Voor het aanpassen van uw insuline bij duursport kunt u de volgende algemene adviezen toepassen.

Duursport en 4 x daags insuline

• Als u binnen 4 uur na uw maaltijd gaat sporten, dan kunt u uw dosis kortwerkende (maaltijd) insuline halveren.
• Als u langer dan 4 uur na maaltijd gaat sporten, dan is er geen aanpassing van uw kortwerkende (maaltijd) insuline nodig.
• Bij intensieve duursport kan het nodig zijn om uw langwerkende insuline en uw voeding aan te passen. Overleg dit met het diabetesteam

Duursport en een insulinepomp (geen closedloop)

1. Basaalstand: 90 minuten voordat u begint met sporten verlaagt u de basaalstand insuline met 50-80%

2. Tijdens het sporten verlaagt u de basaalstand (zie tabel).

3. Het verlagen van uw basaal na sport kan noodzakelijk zijn, maar is individueel bepaald. Daarom het advies om na duursport regelmatig uw bloedglucose te controleren.

4. Pas uw dosis maaltijdinsuline aan bij inspanning volgens onderstaand schema.

Het advies voor verlagen van uw bolus maaltijdinsuline is een algemeen advies. Controleer uw bloedglucose na duursport regelmatig.

Duursport en een specifieke insulinepomp zoals closedloop

Per pomp zijn de adviezen verschillend. Het diabetesteam kan u hierbij adviseren.

Meet uw bloedglucosewaarde voordat u gaat sporten.

Bij diabetes mellitus type 1 is het belangrijk om de hoogte van uw bloedglucose te meten voor u aan een inspanning begint. Pas hier vervolgens de hoeveelheid insuline of koolhydraten in de voeding op aan. Is het bloedglucosegehalte boven de 16 mmol/l, achterhaal dan waarom deze zo hoog is. Vervolgens kunt u corrigeren door extra kortwerkende insuline te spuiten. Zodra de bloedglucosewaarde normaal is, kunt u gaan sporten.

Als u gaat sporten met een bloedglucosegehalte hoger dan 16 mmol/l loopt u het risico dat de bloedglucosewaarde verder oploopt. Er is onvoldoende actieve insuline, het lichaam verzuurt dan.

In onderstaande tabel staan streefwaardes voor aanvang sport met bijbehorend advies voor koolhydraat-inname.

Let op: een hypoglykemie voorafgaand aan het sporten geeft een grotere kans op hypoglykemie na het sporten.

Met vragen over sporten en bewegen met diabetes kunt u terecht bij uw diabetesverpleegkundigen, verpleegkundig specialist en/of diëtist.

Diabetesteam
088 250 6733

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected]