Behandeling van anafylaxie

Anafylaxie is een heftige allergische reactie van het lichaam. In korte tijd reageert het lichaam overgevoelig op een stof (zoals een medicijn, een voedingsmiddel of insectengif) of op een gebeurtenis (inspanning, snelle temperatuurdaling). Vaak vindt deze reactie binnen enkele minuten tot een uur plaats. Een anafylactische reactie is mogelijk gevaarlijk en kan in het ergste geval dodelijk zijn.

De reactie ontstaat doordat in het lichaam massaal de stof histamine vrijkomt. Dit kan leiden tot: vaatverwijding, een verhoogde slijmproductie, luchtwegvernauwing, jeuk en een versnelde hartwerking. De verschijnselen treden op in verschillende organen zoals de ogen, de huid, het maag/darmkanaal, de longen, en meestal in meerdere organen tegelijk. De functie van deze organen kan verstoord raken. In het ergste geval treedt een zodanige bloeddrukdaling op, dat de patiënt het bewustzijn kwijtraakt. We spreken dan van een shock.

De volgende stoffen en gebeurtenissen kunnen anafylaxie veroorzaken:

• medicijnen
• narcosemiddelen
• vaccin
• insectengif
• voedingsmiddelen
• latex
• inspanning (vaak kort na eten)
• kou /snelle temperatuurdaling
• de aandoening ‘mastocytose’

Als er geen duidelijke oorzaak is van de allergische reactie, spreken we van Idiopathische anafylaxie.

U herkent een anafylactische reactie aan:

• Jeuk, vaak met uitgebreide roodheid van de huid en galbulten.
• Zwelling van oogleden, lippen, keel, handen of elders.
• Maag/darmklachten: pijn, misselijkheid, braken, diarree.
• Ademhalingsproblemen: druk op de borst, piepende ademhaling, kortademigheid, hoesten, blauwe lippen, heesheid, moeite met praten en slikken.
• Duizeligheid, verminderd aanspreekbaar zijn, bewustzijnsverlies.

Als u met een anafylactische reactie bij ons in het ziekenhuis bent geweest, krijgt u een recept mee voor een adrenalineauto-injector. Dit is een apparaatje waarmee u adrenaline kunt inspuiten als zich weer zo’n reactie voordoet. Er zijn verschillende adrenalineauto-injectoren (EpiPen©, Emerade© en Jext©) in verschillende sterktes, voor volwassenen en een juniorversie voor kinderen tot een lichaamsgewicht van25 kilo.

Het werkzame medicijn in de adrenalineauto-injector is adrenaline (of epinefrine). Dit is een stof die ook in ons lichaam voorkomt. Adrenaline komt vrij in een acute stresssituaties, zoals bij hevig schrikken en inspanning. Door de adrenaline gaat de bloeddruk omhoog, versnelt de hartslag en verwijden de luchtwegen zich. Hierdoor verminderen de symptomen van de allergische reactie.

Zorg dat u de auto-injector altijd bij u heeft. En gebruik deze als u een anafylactische reactie heeft of vermoedt. Hieronder leest u wat u in zo’n situatie moet doen.

• Als u de adrenalineauto-injector gebruikt zonder dat er een anafylactische reactie is, is dit meestal geen probleem: u merkt dat u gedurende enige minuten hartkloppingen krijgt en mogelijk hoofdpijn, alsof u hevig bent geschrokken.
• Ook bij zwangerschap of borstvoeding kunt u de adrenalineauto-injector gebruiken.
• Als u een hart- en vaataandoening heeft, overleg dan met uw behandelend arts of u een adrenalineauto-injector kunt gebruiken.
• Gebruikt u medicijnen tegen  hoge bloeddruk of migraine (de zogenaamde bètablokkers),  overleg dan direct met uw behandelend arts over vervangende medicijnen.

Een anafylactische reactie is een medische noodsituatie. Als een of meerdere van eerder genoemde verschijnselen optreden is het belangrijk om snel te handelen.

• Ga rustig zitten en waarschuw mensen in uw omgeving.
• Als u duizelig bent of het gevoel heeft dat u gaat flauwvallen, ga dan plat liggen met de benen omhoog.
• Zorg dat de adrenaline auto-injector bij de hand is.
• Bij een milde reactie, bijvoorbeeld alleen jeuk en roodheid van de huid, kunt u afwachten en een antihistaminetablet nemen. Bij opname in het ziekenhuis vanwege anafylaxie krijgt u een recept voor antihistamine. Zorg dat u deze samen met auto-injector altijd bij u heeft.
• Als de reactie zich uitbreidt naar zwelling van de keel of kortademigheid of een neiging tot flauwvallen, gebruik dan de auto-injector. Prik in de zijkant van bovenbeen in de spier aan de buitenzijde tussen heup en knie.
• Zodra de adrenaline is toegediend, moet u bellen voor medische hulp via uw huisarts/huisartsenpost of 112. Geef aan dat het om een anafylactische reactie gaat. Het effect van adrenaline is snel en goed, maar slechts tijdelijk. Daarom moet u altijd door een arts worden gezien en eventueel verder behandeld. Ook als u weer lijkt op te knappen.
• Als de symptomen verslechteren of als ernstige symptomen aanhouden, dien dan na 5 minuten opnieuw adrenaline toe met de auto-injector.
• Zie ook uw persoonlijke actieplan anafylaxie. Dat krijgt u op de polikliniek van uw behandelaar.
• Vraag na gebruik van de auto-injector een nieuwe auto-injector aan via uw huisarts of uw behandelaar in het ziekenhuis.

Er zijn’ trainers’ beschikbaar via uw arts of apotheek. De trainer lijkt op de auto-injector maar heeft geen injectienaald. U kunt de handeling oefenen om zo ervaring en routine op te doen hoe te handelen wanneer dit echt nodig is. Ook kan de trainer gebruikt worden voor instructie op school of en kinderdagverblijf als het om een kind gaat.

Het is belangrijk dat mensen in uw omgeving weten dat u een hevige allergische reactie kunt krijgen. De Stichting het Nederlands Anafylaxis Netwerk kan u hierbij helpen. Zij hebben informatie over hoe u uw werkomgeving of (in geval van kinderen) de school/ leerkracht kunt informeren. Zie voor meer informatie: https://www.anafylaxis.nl

Als het een voedselallergie betreft, kunt u ook terecht bij de stichting voedselallergie. Zie voor meer informatie: https://www.voedselallergie.nl

Polikliniek Allergologie 
088 250 6604

Polikliniek Kindergeneeskunde
088 250 6326

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].