Diabetische voet

Diabetes Mellitus (diabetes) is een ziektebeeld waarbij het evenwicht in de bloedsuikerspiegel verstoord is. Zowel bij diabetes die op jonge leeftijd ontdekt is, als bij ouderdomsdiabetes, produceert de alvleesklier onvoldoende insuline. Ook kan het zijn dat het lichaam onvoldoende gevoelig is voor insuline. De behandeling van diabetes is er op gericht de bloedsuikerspiegel binnen bepaalde grenzen te reguleren door dieetvoorschriften, al dan niet in combinatie met tabletten of toediening van insuline. Behandeling is nodig om de verschijnselen (symptomen) van diabetes, zoals een hyper- of hypoglucemie, te voorkomen. Ook voorkomt of beperkt een goede behandeling de vaatafwijkingen die bij diabetes op kunnen treden. Een goed geregelde diabetes is daarom van zeer groot belang.

Diabetes geeft, afhankelijk van hoe lang het bestaat, bloedvatafwijkingen. De wanden van de slagaders worden als gevolg van de diabetes langzaam verdikt. Daarnaast versnelt diabetes het proces van aderverkalking (atherosclerose). Dit leidt tot vernauwing van de bloedvaten waardoor de doorbloeding van weefsels en organen wordt belemmerd. De mate waarin dit klachten geeft, is afhankelijk van de plaats in het lichaam waar de vernauwing bestaat. Het is dan ook onmogelijk om te voorspellen in welke mate en in welk tempo bij een patiënt diabetische vaatafwijkingen zullen ontstaan. Door alert te zijn op bepaalde symptomen kunnen bepaalde complicaties echter beperkt of voorkomen worden.

Voetafwijkingen komen bij patiënten met diabetes vaak voor. Vooral patiënten die langer dan zes tot zeven jaar diabetes hebben, ontwikkelen vaak (in 40 tot 50% van de gevallen) voetafwijkingen. Deze voetafwijkingen kunnen op den duur tot ernstige problemen leiden.  

Omdat, als gevolg van de diabetes, het normale gevoel verminderd is, worden beschadigingen en wondjes aan de voeten (te) laat opgemerkt. Het ziet er aanvankelijk onschuldig uit, maar het kan leiden tot ernstige infecties. Als gevolg van de infectie raakt de bloedsuikerspiegel ontregeld. Als voetinfecties verwaarloosd worden of onvoldoende behandeld worden, kan dit op langere termijn zelfs tot amputatie leiden! Vroegtijdige intensieve wondbehandeling voorkomt onnodige complicaties! Ook andere symptomen vragen om deskundig onderzoek. Als u klachten hebt die kunnen wijzen op verslechtering van de bloedvoorziening in uw been, doet u er goed aan deze klachten zo tijdig mogelijk met uw arts te bespreken. Voorbeelden van dergelijke klachten zijn:

• nachtelijke pijn die verbetert door het been naar beneden te laten hangen;
• wit of blauw worden van de tenen;
• pijnklachten die wijzen op verslechterde doorbloeding bij inspanning (zogenaamde 'etalagebenen').

Uw arts kan beoordelen in hoeverre het mogelijk is om bij dergelijke klachten complicaties te beperken of te voorkomen door bijvoorbeeld een vaatoperatie.

De voornaamste oorzaken voor het ontstaan van voetwonden bij diabetes worden hieronder beschreven:

• Slechte doorbloeding van de voet en tenen door de vaatvernauwing.
• Het snel ontstaan van huidbeschadigingen, vanwege afwijkingen van de voetstand (platvoeten, spreidvoeten, hamertenen) die geleidelijk optreden door verlies van weefsel in de voet. Dit weefselverlies ontstaat enerzijds door een verminderde bloedvoorziening, anderzijds door een zenuwschade door de diabetes (een neuropathie).
• Ook een verminderd gevoel leidt tot huidbeschadigingen.
• Huidbeschadigingen ontstaan voorts door extreme eeltvorming op plaatsen op de voet waar veel druk op staat, zoals de toppen van de tenen, bovenzijde van de teengewrichten, zijkanten van voet, binnenkant en buitenkant van de enkel en de hiel.
• Het dragen van te krappe schoenen. Door het verminderde gevoel in uw voeten voelt u niet meer dat uw schoenen te krap zijn.

Wanneer een voetwond is behandeld, is het belangrijk om thuis zorgvuldig met de behandeling van de wond door te gaan. Hieronder volgen enkele aanwijzingen.

• Het is van groot belang dat de huid rond de wond intact blijft en niet verweekt.
• Water op de wond is gezond. Als uw arts het gebruik van water niet heeft afgeraden, kunt u de wond dagelijks wassen met een ruime hoeveelheid lauw water uit de kraan. Droogt u de wond daarna met een schone doek zorgvuldig af.
• Gebruik goede verbandmiddelen, die zonodig met behulp van zwachtels op hun plaats blijven zitten.
• Als uw tenen in het verband zitten, let er dan op dat de huid tussen de tenen niet gaat verweken, broeien of beschadigen. Het is daarom van belang dat uw tenen onderling niet op elkaar duwen maar zo goed mogelijk van elkaar worden gehouden. U kunt dit doen door opgerolde gaasjes tussen de tenen te doen.

Ter voorkoming van beschadigingen van de huid

• controleer dagelijks uw voeten.
• geen pleisters op de huid gebruiken (óók niet als deze van papier zijn gemaakt).
• ga niet zelf met scheermesjes, raspen of spelden eelt behandelen (geen 'badkamer'chirurgie).
• vermijd het gebruik van verzorgingsproducten als talkpoeder en spraydeodorant (deze zijn vaak erg agressief voor de huid).
• goede, eventueel aangepaste, schoenen zijn essentieel.

Ter voorkoming van verweken van de huid

• desinfecterende zalven of crèmes (als Bactroban, Betadine of Flammazine) mag u alleen gebruiken op advies van uw arts.
• geen salicylzalf of likdoornpleisters gebruiken bij overmatige eeltgroei.
• gebruik geen produkten als Arnica, Uierzalf, Kamille bij de verzorging van de wond.
• gebruik geen "vette gazen" (als Jelonet, Unitulle, Sofratulle, Fucidine, Adaptic en Biogaze); gebruik ze alleen als uw behandelend arts deze voorschrijft.
• gebruik geen soda-oplossing voor voetbadjes.

Heeft u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek Chirurgie.

Er is een 'Vereniging van Vaatpatiënten' die de belangen behartigt van patiënten met arterieel vaatlijden. Het adres is:

Vereniging van Vaatpatiënten
Postbus 123
3980 CC Bunnik
030 - 659 46 51

Polikliniek Chirurgie
088 250 5333

• toets 1 voor het maken / verzetten van afspraken op de polikliniek in Utrecht en Zeist
• toets 2 voor vragen rond opname
• toets 3 voor medisch inhoudelijke vragen
• toets 4 voor overige vragen

Voor het maken of verzetten van afspraken op de polikliniek in Doorn kunt u bellen met polikliniek Doorn, telefoonnummer 088 250 8888.

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected]