Fysiotherapeutische behandeling van een slap armpje na de geboorte

Het ontstaan

We spreken van een slap armpje als bij de geboorte de zenuwen die van de nek naar de arm lopen, beschadigd zijn. De medische naam hiervoor is ‘obstetrische plexus brachialis laesie’. Als het bovenste deel van de zenuwen beschadigd is, spreken we van een Erbse parese, hierbij is vooral de schouder- en elleboogfunctie beperkt of afwezig. Is het onderste deel van de zenuwen beschadigd dan noemen we dit een Klumpke parese, dit betreft vooral de pols- en de handfunctie. Ook kan er sprake zijn van een totale uitval van de schouder-, elleboog- en handfunctie en het middenrif.

Klachten

Zenuwen sturen de spieren aan en geven gevoel door. Als de zenuwen die van de arm naar de nek lopen niet goed werken, kan dit tot gevolg hebben dat uw baby een armpje niet goed kan bewegen en/ of er mee kan voelen.

Herstel

Het herstel van de armfunctie is afhankelijk van het aantal beschadigde zenuwen en de ernst van beschadiging. Als de zenuwen alleen gerekt of gekneusd zijn, herstellen deze na verloop van tijd helemaal.

Een zenuw die gedeeltelijk gescheurd is, kan redelijk herstellen. Wel bestaat de kans dat door littekenweefsel de elektrische boodschappen niet kunnen passeren en na herstel de spierfunctie en/of het gevoel niet optimaal zijn. Als de zenuw helemaal is afgescheurd, herstelt deze nooit uit zichzelf en blijft de arm helemaal slap.

Behandeling

De eerste weken krijgt de arm rust en wordt afgewacht of de armfunctie zich spontaan herstelt.

Bij het verzorgen van uw baby moet u rekening houden met het slappe armpje. Zo mogelijk laat de kinderfysiotherapeut u al in het ziekenhuis zien hoe u uw baby het beste kunt verzorgen en hoe u het armpje daarbij kunt beschermen en stimuleren. De kinderfysiotherapeut regelt ook de nabehandeling. Heeft u geen kinderfysiotherapeutische begeleiding gehad, dan kunt u deze zelf, het liefst in de eerste week regelen. U kunt via uw kinderarts, huisarts of de website van het genootschap fysiotherapie een kinderfysiotherapeut bij u in de buurt zoeken en consulteren. De kinderarts zorgt voor een kinderfysiotherapie machtiging. 

Algemene adviezen

• Voorkom dat het armpje slap naar beneden hangt of valt, omdat er hierdoor rek op de schouder komt. De spieren rond de schouder, elleboog en of hand zijn verlamd/zwakker en kunnen de gewrichten niet goed beschermen. 
• Het is goed om het armpje en de hand regelmatig aan te raken en te strelen, zodat de baby zich bewust is van de arm en draai het hoofdje regelmatig naar de kant van het slappe armpje. 
• Voorkom dat de hoek tussen de nek en aangedane schouder in eerste twee weken groter wordt dan 90 graden. 
• Laat in de eerste weken de arm niet naar achter afhangen en breng deze niet verder dan 90 graden omhoog langs het oor of opzij. 
• Trek in de eerste weken uw baby niet aan de armpjes omhoog en til uw baby niet onder de oksels op. 
• Laat uw baby de eerste twee weken niet op de buik spelen. Bouw dit erna weer 3 tot 6 keer per dag op.
   

De juiste positie van de arm en hand

• Er is niet één houding het beste en het is goed om de houdingen af te wisselen. U kunt het armpje op de borst houden, met de handjes bij elkaar of met de handjes in de buurt van de mond. Dit kan ook met een om uw baby heen geslagen doek. Zo kan uw baby zijn gezicht en handjes voelen of soms op zijn vingertjes sabbelen. Dit kan ook gemakkelijk als uw baby op een veilige manier op de zij ligt. 
• Vermijd bewegingen of houdingen waarbij uw kind pijn lijkt te hebben.

Optillen

• Zolang het armpje nog niet goed kan bewegen, is het goed om het te ondersteunen bij het verzorgen en het vasthouden zodat het niet naar beneden valt. 
• Til uw baby altijd op met één hand onder de billetjes of in het kruis en de andere hand rond de schouders en het hoofd. 
• Bij het optillen is het vaak prettig uw baby een beetje naar de gezonde zijde te draaien, zodat de aangedane arm voor het lichaam op de buik blijft liggen en u het handje kunt vasthouden. 
• Ter bescherming is het soms beter om het mouwtje even met een pleister of veiligheidsspelt aan het truitje vast te maken, bijvoorbeeld als kraamvisite uw baby wil vasthouden.
   

Dragen

Wanneer u uw baby draagt met de aangedane arm tegen u aan, legt u het armpje op de borst van uw baby. Door de baby tegen u aan te houden, houdt u met uw lichaam de aangedane arm op zijn plaats. Stop bij het voeden het armpje dus niet onder uw oksel. Bij het dragen met de gezonde zijde tegen u aan, houdt u met uw arm die rond de schouders van uw baby ligt de aangedane arm in de juiste positie, uw andere hand ondersteunt de billetjes. Wanneer u uw baby rechtop tegen de schouder houdt, bijvoorbeeld voor een boertje, ondersteunt u met één hand de billetjes en met de andere hand houdt u het aangedane armpje in positie. Als het rechterarmpje verlamd/zwakker is, kunt u uw baby het beste tegen uw rechterschouder houden, als het linkerarmpje verlamd/zwakker is tegen de linkerschouder. In het begin is dit even wennen.

Aan- en uitkleden

Bij het aankleden doet u het aangedane armpje als eerste in de mouw. Bij het uitkleden doet u het aangedane armpje als laatste uit de mouw.

Gebruik bij voorkeur hemdjes en truitjes met een ruime hals, overslaghemdjes of kleertjes die helemaal opengemaakt kunnen worden. U vermijdt dan trekken aan de arm.

Leg de kleertjes die u aan gaat doen al klaar op het aankleedkussen om extra oppakken en neerleggen te voorkomen.

Baden

Houd bij het in bad doen uw baby vast met de gezonde zijde naar u toe. Laat het hoofdje op uw pols rusten en ondersteun met uw vingers de bovenarm van de aangedane arm. Ondersteun met uw andere hand de billetjes.
U kunt eventueel een antislipmatje op de bodem leggen, zodat u een arm vrij heeft. Ook kunt u gebruik maken van badmatrasjes en badstoeltjes, die bij thuiszorgwinkels verkrijgbaar zijn.

Bij het afdrogen mag u de aangedane arm gerust een stukje optillen om de okselplooien goed te drogen (zie tekening bij algemene adviezen). Doe dit rustig en breng in de eerste twee weken de arm niet verder dan 90 graden omhoog langs het oor of opzij. Houd de gezichtsuitdrukking van uw baby in de gaten, om te zien of uw baby geen pijn heeft.

Voeding

We raden u aan om bij de borstvoeding uw baby op een kussen te leggen. Zo ligt uw kind op een goede hoogte en hoeft het nauwelijks op de zij te draaien.

Als het draaien op de aangedane zijde pijnlijk is, dan laat u uw kind op de gezonde zijde liggen. U verplaatst dan het kussen van de ene naar de andere borst. Let er bij het voeden op dat beide armpjes op de buik of de borst van het kind liggen.

Zorg bij flesvoeding dat beide armen en handen op de buik of om het flesje heen zitten, zodat u kunt zien dat ze een goede positie hebben.

Slapen

Tijdens het slapen ligt uw baby op zijn rug. Hierbij is geen extra ondersteuning van het armpje nodig. Let er wel op dat u het hoofdje per slaapbeurt afwisselend naar links en naar rechts legt.  Uw baby mag op de aangedane zijde liggen, behalve als dat niet fijn lijkt te zijn. Eén opgevouwen handdoek onder het hoofd en één vanaf de oksel naar onder, vermindert de druk op de schouder.

Maxycosy

Leg bij het vervoer in de auto de aangedane arm op een opgerolde handdoek of spelt het mouwtje vast aan het truitje ter hoogte van de borst. Dit voorkomt dat de schouder en arm te ver naar achteren zakken.

Na de eerste weken

Het is belangrijk dat u de eerste tijd, meestal een week of drie, voorzichtig bent. Hierna mag er veel meer en kunt u ook meer gaan oefenen. De kinderfysiotherapeut past de adviezen en oefeningen steeds met u aan.

De kinderarts zal bij de vervolgafspraak bekijken hoe het met de algemene gezondheid van uw baby gaat en of het armpje goed vooruit gaat. Als na één tot vier maanden het armpje nog niet normaal beweegt, verwijst de kinderarts u door naar een gespecialiseerd team, het plexus brachialis team.

Met vragen over een slap armpje en de behandeling daarvan kunt u terecht bij de kinderfysiotherapeut in het Diakonessenhuis, locatie Utrecht. Zij is tijdens kantooruren bereikbaar via de afdeling Fysiotherapie.

Erbse Parese vereniging Nederland
Meer informatie over een slap armpje kunt u krijgen bij de Erbse Parese vereniging Nederland.
Adres secretariaat:
Postbus 342
6880 AH Velp
e-mail: [email protected]
website: epvn.nl

Genootschap fysiotherapie
U kunt via de website van het genootschap fysiotherapie een kinderfysiotherapeut bij u in de buurt zoeken en consulteren.

Thuiszorgwinkel
Bij thuiszorgwinkels kunt u terecht voor diverse artikelen, zoals badmatrasjes en badstoeltjes.

Afdeling Fysiotherapie
088 250 6412

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].