Fysiotherapie na een gebroken heup

In het ziekenhuis krijgt u bij het in beweging komen begeleiding van een fysiotherapeut. De dag na de operatie komt de fysiotherapeut bij u langs. Deze leert u in en uit bed komen en lopen met een hulpmiddel. Ook neemt de fysiotherapeut de oefeningen en adviezen die in deze folder staan, met u door.

Oefengroep

Tijdens uw opname neemt u in overleg met de fysiotherapeut deel aan de oefengroep op de afdeling Chirurgie. Daarbij zijn twee fysiotherapeuten aanwezig. Het doel van de oefengroep is uw conditie en spierkracht onderhouden en opbouwen en werken aan een herstel van dagelijkse activiteiten zoals opstaan en lopen.

De oefengroep is op werkdagen om 11.00 uur. U wordt erheen gebracht door de verpleegkundige. Na afloop van de oefengroep is er een gezamenlijke lunch.

Algemeen

Door de operatie is de kracht van de spieren rond de heup verminderd. Daarom is het van belang om na de operatie regelmatig te oefenen. Voor alle oefeningen geldt het volgende:

• Voer de oefeningen in rustig tempo uit.
• Herhaal elke oefening 5 tot 10 keer. 
• Rust na elke oefening even uit.
• Oefen minimaal 2 en maximaal 5 keer per dag.
• Doe alleen de oefeningen die u met de fysiotherapeut heeft doorgenomen.
• Blijf goed doorademen tijdens de oefeningen.
• Doe de oefeningen op geleide van pijn, forceren is niet nodig.

Oefeningen vanaf de eerste dag na de operatie

Uitgangshouding:
Ga recht liggen in bed met de rugleuning in een comfortabele stand, liefst zo plat mogelijk.

1. Laat het been rustig op bed liggen. Beweeg de voet van u af en naar u toe. Houd de knie hierbij gestrekt.
2. Span de bovenbeenspieren aan door de knieholte in het bed te duwen.
3. Buig de knie en strek hem weer rustig.
4. Span de bilspieren aan door de billen samen te knijpen.

Oefeningen vanaf dag twee na de operatie

Uitgangshouding:
Voor deze oefeningen zit u op een stoel. Ga hierbij zo ver mogelijk naar achteren zitten met de rug tegen de rugleuning aan en met de voeten plat op de grond.

1. Zet de voeten plat op de grond. Trek afwisselend de hakken en de tenen op.
2. Strek de knie zo ver mogelijk, zodat de voet loskomt van de grond.
3. Til het bovenbeen een klein stukje op, terwijl de knie gebogen blijft.

In het ziekenhuis start u met lopen met behulp van een rekje of hoog reumarek. Gaat dit goed, dan kan de fysiotherapeut ook kiezen om u met een rollator of krukken te laten lopen.

Opstaan

1. Steun bij het opstaan met uw handen op de rand van het bed of op de stoelleuning (nooit op het rekje/ rollator of krukken).
2. Zet uw niet-geopereerde been dicht bij het bed of stoel en steun vooral op dit been tijdens het opstaan. Houd hierbij het geopereerde been een stukje naar voren.
3. Sta rustig op.
4. Pas als u goed rechtop staat, pakt u het rekje/rollator of krukken vast.
5. Plaats het geopereerde been naast het niet-geopereerde been.

Lopen

1. Zet eerst het rekje/rollator of krukken een stukje naar voren.
2. Maak een pas met het geopereerde been en zet de voet tussen de achterste pootjes van het rekje/rollator of de krukken.
3. Strek de heup en de knie van het geopereerde been goed.
4. Maak een pas met het niet-geopereerde been.

Gaan zitten

1. Ga met uw rug naar de stoel of het bed staan, totdat u met uw been de bedrand of stoel voelt.
2. Schuif het geopereerde been wat naar voren.
3. Steun met de handen op de leuning van de stoel of op de rand van het bed (nooit op het rekje/rollator of krukken) en ga rustig zitten.

Traplopen

Trap op

1. Houd met één hand de trapleuning vast en neem in de andere hand de kruk (eventueel neemt u ook de tweede kruk in deze hand mee).
2. Plaats als eerste het niet-geopereerde been een trede omhoog.
3. Plaats vervolgens het geopereerde been en de kruk ernaast.

Trap af

1. Houd met één hand de trapleuning vast en neem in de andere hand de kruk (eventueel neemt u ook de tweede kruk in deze hand mee).
2. Plaats als eerste de kruk en uw geopereerde been een trede naar beneden.
3. Plaats vervolgens het niet-geopeerde been ernaast.

Opbouwen conditie

Het is de bedoeling dat u uw conditie weer rustig opbouwt door:

• meer uit bed te komen. U kunt zittend op de stoel eten, tijdens bezoekuur op de stoel zitten, oefeningen op de stoel doen, zelfstandig in en uit bed gaan en naar het toilet lopen (zelfstandig of met de verpleegkundige). 
• de afstanden die u loopt langzaam te vergroten. Het is beter regelmatig een kleine afstand te lopen, dan één keer een groot stuk. Probeer minimaal 3x per dag uit bed te zijn.

Pijn

De heup is tijdens het oefenen vaak gevoelig, vooral rond het gebied van de wond. Dit is normaal en kan ongeveer 6 weken duren. Vertel wel aan uw fysiotherapeut wanneer en waar u pijn heeft en hoe lang deze pijn na het oefenen aanhoudt.

Rust

Geef de heup regelmatig rust wanneer deze gevoelig is. Verminder de klachten door:

• 30 minuten op bed te gaan liggen 
• te zitten op een stoel

Zwelling

Door de operatie kan het hele been wat gezwollen zijn. Regelmatig het been hoog leggen is een mogelijke oplossing. Ook kan een steunkous helpen (overleg hierover met uw fysiotherapeut). Daarnaast is bewegen, bijvoorbeeld van de voeten en de benen, of lopen een goede manier om de zwelling te verminderen.

Algemene adviezen

• Bouw uw activiteiten rustig op.
• Loop en oefen liever wat vaker en kort dan lang achtereen.
• Uit veiligheidsoogpunt wordt geadviseerd de eerste 6 weken niet te fietsen, zwemmen of zelf auto te rijden.

Douchen

Het is aan te raden de eerste weken na de operatie zittend te douchen. Dit is veiliger; u voorkomt dat u uitglijdt op een gladde vloer. Heeft u geen douchestoeltje, dan kunt u een plastic tuinstoel of een stevige kruk gebruiken.

Aantrekken van een broek

U kunt een kledinghanger, opraaptang of lange schoenlepel gebruiken bij het aantrekken van een (onder)broek.

1. Haak een van de haken vanaf de buitenkant in de pijp van het geopereerde been en schuif de rest van de broek tot en met de bovenkant in de haak.
2. Houd de hanger aan de andere haak vast, zodat de arm zo lang mogelijk wordt.
3. Steek vervolgens de voet van het geopereerde been in de pijp, zonder de heup te veel te buigen.
4. Haal het niet-geopereerde been naar u toe en steek dit in de andere pijp.
5. Trek de broek met de hanger omhoog.

Aantrekken van sokken of een panty(kous)

Gebruik voor het aantrekken van sokken of een panty(kous) een sok- of kousaantrekker.

Aantrekken van schoenen

Omdat het strikken van de veterschoen van het geopereerde been vaak niet zelfstandig mogelijk is, kunt u de eerste tijd het beste gebruik maken van instapschoenen of de veters vervangen door elastische veters. Het is makkelijk om bij het aantrekken een lange schoenlepel te gebruiken.

In en uit de auto stappen

• Zet de auto minimaal 60 cm van de stoeprand af.
• Is de zitting van uw auto lager dan uw kniehoogte, dan moet u deze verhogen met een stevig, dik kussen.
• Zet voor het instappen de autostoel zo ver mogelijk naar achteren.
• Zet ook de rugleuning wat verder naar achteren.

Het in- en uitstappen gaat als volgt:

• Ga met uw rug naar de auto staan.
• Ga zitten, met uw benen buiten de auto.
• Zet uw benen vervolgens, liefst tegelijkertijd, in de auto, waarbij u op de billen schuift. U kunt een plastic zak op de zitting leggen om het schuiven te vergemakkelijken.
• Bij het uitstappen beweegt u eerst de benen uit de auto, vervolgens gaat u staan.

De volgende hulpmiddelen zijn verkrijgbaar bij diverse (thuiszorg)winkels:

• Kousenaantrekker
• Lange schoenlepel
• Opraaptang (lang/kort model)
• Panty-/sokkenaantrekker
• Elastische schoenveters

Heeft u vragen over de informatie in deze folder, dan kunt u die stellen aan de fysiotherapeut die u in het ziekenhuis begeleidt. Na ontslag uit het ziekenhuis kunt u met uw vragen terecht bij de fysiotherapeut die de behandeling overneemt. Indien nodig kunt altijd nog contact opnemen met de afdeling Fysiotherapie van het ziekenhuis. Telefoonnummers vindt u achter in deze folder.

Secretariaat fysiotherapie, ergotherapie en logopedie
 088 250 6412

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected]