Fysiotherapie na een operatie aan de wervelkolom

Regel de volgende zaken vóór uw operatie:

• Een bed op de verdieping waar u overdag verblijft.
• Hulp thuis voor na de operatie. Denk aan hulp van familie, vrienden en/of buren.
• Schoenen waarin u goed kunt lopen en die u makkelijk aan en uit kunt trekken. Neem deze schoenen ook mee naar het ziekenhuis. Als u zelf uw schoenen aan kunt trekken, bent u sneller zelfstandig.

Na de operatie is het belangrijk om in beweging te blijven. Houd u de eerste 6 weken aan de volgende voorschriften:

• Zorg dat u niet langer dan 30 minuten achter elkaar zit.
• U mag dingen tillen tot 1 kg.
• Draai de heup en de schouders tegelijk wanneer u zich omdraait.
• Voorkom het maken van een bolle rug.

Na 6 weken kunt u deze activiteiten weer opbouwen op geleide van wat u kunt.

Vanwege de beperkingen mag u de eerste 6 weken niet fietsen, niet autorijden en niet deelnemen aan het openbaar vervoer. Zie het kopje 'Adviezen voor thuis > vervoer' verderop in deze folder. 

Fietsen op een hometrainer mag wel. Daarbij maakt u namelijk geen risicobewegingen. Voor uw herstel kan het goed zijn als u thuis op een hometrainer kunt trainen. Doe dit in overleg met een fysiotherapeut bij u in de buurt.

Voor een spondylodese van de nek (voorste en achterste benadering) gelden ook de volgende beperkingen:

• til op dag 1 na de operatie uw armen niet hoger dan uw schouders;
• buig uw hoofd de eerste 6 weken niet achterover.

De dag na de operatie komt de fysiotherapeut bij u langs. Soms bent u dan al met hulp van een verpleegkundige uit bed geweest. De fysiotherapeut oefent een aantal activiteiten met u zoals: draaien in bed, in- en uit bed komen, lopen en traplopen (als dat nodig is).

Als dit goed gaat, geeft de fysiotherapeut u advies hoe u deze activiteiten zelfstandig kunt gaan uitvoeren. Hierna wordt de fysiotherapeutische behandeling in het ziekenhuis afgerond.

De zaalarts of verpleegkundige geeft u als dat nodig is een verwijzing voor fysiotherapie thuis. U krijgt dan ook een overdracht mee voor de fysiotherapeut. U hoeft niet direct een afspraak te maken. U kunt kijken hoe het uitbreiden van activiteiten na de operatie gaat. Had u voor de operatie alleen problemen met het lopen van langere afstanden? Dan heeft u waarschijnlijk geen fysiotherapie nodig.

Daarnaast kan het zijn dat uw rug na 6 weken nog stijf aanvoelt. U mag dan gaan oefenen met het bol maken van de rug. 

Ook zonder verwijzing van het ziekenhuis kunt u begeleiding vragen van een fysiotherapeut bij u in de buurt.

Houding in bed

De eerste drie uur na de operatie moet u op uw rug blijven liggen. Dit werkt als een natuurlijk drukverband waardoor er zo min mogelijk zwelling bij de wond komt. Na drie uur mag u in bed een andere houding aannemen:

• Op uw zij met beide benen opgetrokken, met de heupen en de knieën maximaal 90 graden gebogen. Eventueel kunt u een kussen gebruiken ter ondersteuning van uw rug en/of een kussen tussen uw knieën leggen.
• Op uw rug, met eventueel een kussen onder uw knieën.

Verplaatsen en draaien in bed

Draaien van ruglig naar zijlig (boomstammethode)
Span eerst uw diepe buikspieren aan door uw navel in te trekken (en niet het bekken te kantelen). Zet dan het been dat boven komt te liggen gebogen neer met de voet gehaakt achter de onderliggende knie. Reik met de arm die boven komt te liggen naar voren. Zet vervolgens met uw been af en reik gelijk met uw arm met een grote boog naar de zijde waar u wilt liggen. Daarmee zorgt u dat uw bekken en schouders gelijktijdig draaien. Het is prettig de kin hierbij iets op de borst te houden.

Verplaatsen in bed
In zijlig kunt u zich verplaatsen door uw bekken en daarna uw schouders te verplaatsen. In ruglig kun u zich als volgt verplaatsen (bruggetje maken): span uw buikspieren aan. Zet uw benen gebogen met de hakken in de matras in de richting waar u wilt gaan liggen. Verplaats uw schouders en hoofd ook vast daarheen. Pak uw heupen/billen vast en til deze recht omhoog van de matras af. Pas als u met uw billen vrij ligt, kunt u deze naar de door u gewenste richting verplaatsen. Leg deze daarna weer rustig neer op de matras.

Van zijlig naar zitten (vervolg boomstammethode)
Ga op de rand van het bed liggen. Buig uw benen in een hoek van 90 graden en trek uw navel in. Laat uw onderbenen over de rand van het bed gaan en duw uzelf gelijktijdig met de ene hand en andere elleboog omhoog. Bekken en schouders blijven zoveel als mogelijk op één lijn.

Zie voor instructie ook de filmpjes 'verplaatsen in bed na een rugoperatie'.

De filmpjes zijn ook te benaderen via onderstaande QR-code.

Opmerkingen bij de oefeningen

• De bewegingen die u in het dagelijks leven nodig heeft (bijvoorbeeld lopen) zijn belangrijker dan specifieke oefeningen.
• Tijdens het oefenen kan de wond wat gevoeliger zijn. Als door een oefening de pijn verergert, stop dan met de oefening. Vraag begeleiding van een fysiotherapeut bij u in de buurt. 
• Oefeningen gericht op het aanspannen en aangespannen houden van uw ‘core stability’ (lichaamseigen spierkorset) bij de normale activiteiten in het dagelijks leven zijn erg belangrijk. Een fysiotherapeut bij u in de buurt kan u hierbij begeleiden.

Zitten

De eerste tijd na de operatie is het beter om regelmatig wat te lopen en niet te lang achter elkaar stil te zitten. Zit rechtop, met een steun in de rug. Maak er een gewoonte van elk halfuur even te lopen, bijvoorbeeld naar de keuken of naar het toilet.

Bukken en draaien

Het is verstandig om tijdens het bukken door de knieën te gaan. Zorg ervoor dat u uw rug recht houdt. Vermijd het draaien van uw romp. Draai de heup en de schouders tegelijk wanneer u zich omdraait.

Tillen

De eerste 6 weken mag u niet meer dan 1 kilo tillen.
Verricht geen 'zware' huishoudelijke taken zoals stofzuigen, het bed opmaken of de ramen wassen.

Werken

Wanneer u weer kunt gaan werken hangt af van wat voor werk u doet. Licht werk (werken aan een bureau en licht huishoudelijke klussen) kunt u na 3 à 4 weken weer starten. Let wel goed op met bukken en tillen. Zwaar werk (werk waarbij veel getild moet worden) mag u na ongeveer 6 weken weer oppakken. Bij vragen kunt u overleggen met een fysiotherapeut bij u in de buurt.

Vervoer

De eerste zes weken na de operatie mag u niet fietsen, niet autorijden en niet met het openbaar vervoer. Als u als passagier met de auto moet, zoals vanuit het ziekenhuis naar huis, let dan op het volgende punten. Zo maakt u het vervoer voor uw rug zo aangenaam mogelijk:

• Instappen in de auto: neem een plastic zak/vuilniszak mee. Leg deze op de zitting. Laat de hele stoel (niet de rugleuning)  zover mogelijk naar achteren zetten.  Ga eerst zitten, uw  benen blijven buiten de auto. Steun zoveel mogelijk op uw armen. Als u zit, draait u uw romp en benen in één beweging naar binnen. Houd hierbij uw benen tegen elkaar. Verwijder de zak als u eenmaal zit. Dit om glijden tijdens het zitten juist tegen te gaan.
• Als de rit langer dan een half uur duurt, moet u na ieder half uur stoppen om een stukje te wandelen.

Sporten

Tot de polikliniekafspraak met uw chirurg mag u niet sporten. Alleen bepaalde fitness-oefeningen mag u onder begeleiding van een fysiotherapeut uitvoeren.

Andere sporten kunt u na de polikliniekafspraak weer rustig oppakken. Let hierbij op het volgende:

• Symmetrische sporten (sporten waarbij de rug in een rechte lijn blijft en u de conditie traint) zoals zwemmen, wandelen, fietsen hebben een voorkeur.
• Explosieve, asymmetrische sporten (sporten waarbij u draaibewegingen maakt) zoals squash, hockey en golf, en sporten waarbij u vaak springt of met kracht neerkomt, zoals aerobics en hardlopen, worden afgeraden.

Met vragen over de instructies en oefeningen kunt u op werkdagen tussen 8.00 en 16.30 uur terecht bij de afdeling Fysiotherapie.

Afdeling Fysiotherapie
 088 250 6412

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected]