Operaties aan de slokdarm (zenker divertikel)

Zenker divertikel

Een Zenker divertikel is een uitstulping van de slokdarm in de hals aan de overgang van keel naar slokdarm. Deze aandoening komt meestal voor op een leeftijd vanaf veertig jaar en treft meer mannen dan vrouwen.

De precieze oorzaak is niet bekend. Door een combinatie van een verhoogde druk in de slokdarm en een zwakke plek in de spierwand kan het slijmvlies van de slokdarm naar buiten uitstulpen. Hierdoor ontstaat een soort opvangzakje naast de slokdarm. De oorzaak van de zwakte in de spierlaag is niet bekend, maar veroudering en veelvuldige rek, al dan niet in combinatie met zuuroprisping, spelen wellicht een rol.

Doordat het voedsel zich in het divertikel ophoopt wordt het steeds groter. Tenslotte kan het divertikel de slokdarm dichtdrukken, waardoor het voedsel niet meer kan zakken.

Klachten

In het begin zijn er geen klachten. Een lichte irritatie van de keel kan optreden, wat kuchen of keelschrapen uitlokt. Later kan het gevoel optreden alsof er na een maaltijd een brok in de keel zit. Nog later ontstaan slikklachten en het terugkomen van onverteerd voedsel. Ook is er dan vaak sprake van een slechte adem. Bij drinken kan soms een borrelend geluid in de halsstreek te horen zijn. Uiteindelijk kunnen de slikklachten zo ernstig worden dat vermagering optreedt.

In extreme gevallen veroorzaakt het terugkomen van voedsel heesheid en ernstige longinfecties, omdat het voedsel overloopt in de luchtwegen. Dit gebeurt vooral als men ligt. Bij ouderen kan dit levensbedreigend zijn.

Het Zenker divertikel kan door een radiologische opname van het slikmechanisme (na inname van een papje met contrastmiddel) opgespoord worden.

Een Zenker divertikel wordt alleen behandeld bij ernstige klachten. Er zijn twee behandelingsmogelijkheden:

1. endoscopische behandeling;
2. chirurgisch verwijderen van het divertikel (diverticulectomie).

Endoscopische behandeling

Hierbij brengt de KNO-arts een buis (endoscoop) via de mond in de slokdarm, waarmee de binnenkant van de slokdarm wordt bekeken. Daarna wordt met een soort snijdende nietmachine (Stapler) een klieving (myotomie) van de scheidingswand tussen de slokdarm en het divertikel uitgevoerd. Hierdoor wordt de zak in feite één met de slokdarm en kan er zich geen voedsel meer in opstapelen. In sommige gevallen wordt de klieving uitgevoerd door middel van een laser.

Voordeel van deze (endoscopische) methode is dat ze eenvoudig, snel en relatief veilig is.

Chirurgisch verwijderen van het divertikel (diverticulectomie)

In enkele gevallen kan er een noodzaak zijn tot chirurgische verwijdering van het divertikel. Voorbeelden hiervan zijn: terugkerende divertikels, hele grote divertikels of een ontstoken divertikel. Bij de chirurgische methode wordt aan de buitenkant van de hals een snee gemaakt, waarna het divertikel van opzij wordt benaderd en verwijderd.

Voorbereidingen thuis

Voorschriften over nuchter zijn en medicijngebruik kunt u vinden in de folder ‘Algehele en regionale anesthesie’.

Verhinderd

Bent u verhinderd voor de operatie? Wilt u dit dan zo spoedig mogelijk (uiterlijk 48 uur voor de opname) melden aan de polikliniek KNO? Er kan dan iemand anders in uw plaats komen. Bovendien kunt u meteen een nieuwe afspraak maken. Indien u verkouden bent, griep of koorts heeft, kan het zijn dat de arts de operatie uitstelt. U kunt hiervoor contact opnemen met de polikliniek KNO.

Melden

U meldt zich op het afgesproken tijdstip bij de balie van de verpleegafdeling.

Anesthesie

De operaties vinden plaats onder algehele verdoving. De medische term voor verdoving is anesthesie. Informatie over de verdoving vindt u in de folder ‘Algehele en regionale anesthesie’.

Duur van de operatie

De duur van de operaties loopt uiteen. Een endoscopische behandeling duurt ongeveer een half uur. Een chirurgische behandeling duurt minimaal twee uur.

Complicaties

Bij behandeling van Zenker divertikels is de kans op een complicatie gering. Als een Zenker divertikel klachten geeft, moet dit meestal behandeld worden. Er zijn geen alternatieven. Als er geen behandeling plaatsvindt, kunnen (ernstige) problemen ontstaan, zoals een ontsteking, vermagering of longproblemen.

Een mogelijke complicatie na de behandeling van het divertikel kan een perforatie van de slokdarm zijn. Een perforatie wordt behandeld met antibiotica en er mag geruime tijd geen voeding worden ingenomen. In uitzonderlijke gevallen kan na een perforatie een borstholte-onsteking (mediastinitis) ontstaan. Dit kan een levensbedreigende aandoening zijn. Na (chirurgische) behandeling kan in zeldzame gevallen een nabloeding of heesheid ontstaan. Andere, uiteraard minder ernstige, complicaties kunnen zijn: een pijnlijk gevoel in de keel of problemen met de tanden.

Naar huis

Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis wordt na de operatie uw voeding langzaam uitgebreid (van helder vloeibaar naar vast voedsel). Ook wordt regelmatig de temperatuur gecontroleerd. Als alles normaal verloopt, mag u drie dagen na de operatie naar huis. Voordat u naar huis gaat, vertelt de KNO-arts u hoe de operatie is verlopen.

Controleafspraak

U krijgt een afspraak mee voor het controlebezoek op de polikliniek KNO. Normaal gesproken is dat na zes weken. Als de divertikel chirurgisch is verwijderd, wordt met u ook na een week een afspraak gemaakt. Dit is om de hechtingen in de hals te verwijderen.

Heroperatie

Het is van belang dat u weet dat een behandeld divertikel geleidelijk aan weer voor dezelfde klachten kan zorgen. Hierdoor kan opnieuw een behandeling nodig zijn. Meestal wordt dan eerst weer een radiologische opname van het slikken gemaakt. De kans van slagen na de eerste operatie is groot, maar geen 100%.

Adviezen voor thuis

In het algemeen zijn er vlak na de operatie weinig pijnklachten. Mocht u pijn hebben, dan kunt u hiervoor pijnstillers gebruiken. Na de operatie kunt u nog een aantal dagen enige moeite hebben met het slikken van (met name vast) voedsel. Dit kan met de wondgenezing (en daarmee vaak gepaard gaande zwelling) te maken hebben. Normaal gesproken kan en mag u in de thuissituatie alles weer eten.

Problemen thuis

Wanneer contact opnemen?

Neem in de volgende gevallen contact op met het ziekenhuis:

• Als u aanhoudende koorts heeft.
• Als pijn 1 uur na het innemen van de afgesproken pijnmedicatie ondraaglijk blijft.
• Bij veranderingen aan de wond (roodheid, warmte, zwelling en/of pus uit de wond).

Hoe contact opnemen?

• De eerste 24 uur na ontslag belt u tijdens kantoortijden met de afdeling waar u behandeld bent.
• De dagen erna belt u tijdens kantoortijden met de polikliniek KNO.
• Buiten kantoortijden belt u in geval van spoed het algemene nummer van het ziekenhuis 088 250 5000.

Met vragen die kunnen wachten, kunt u terecht bij de polikliniek. Dit kan telefonisch of via de app BeterDichtbij.

Als u na het lezen van deze folder vragen heeft, kunt u deze bespreken met uw behandelend arts op de polikliniek KNO‑Heelkunde.

Meer informatie vindt u op de website kno.nl.

Polikliniek KNO Utrecht / Zeist 
088 250 5026

Polikliniek Doorn 
088 250 8888

Kort verblijf Zeist (A4) 
088 250 9589

Verpleegafdeling 3 CD Utrecht 
088 250 6362 / 088 250 6363

Algemeen nummer Diakonessenhuis
088 250 5000

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].