Pijn bij het vrijen

Pijn bij het vrijen (of dyspareunie) is een vervelende klacht die regelmatig voorkomt. Een op de vijf vrouwen heeft wel eens pijn en een op de 20 heeft zelfs vaak pijn bij het vrijen. Pijn bij het vrijen is een lastig probleem waar mensen niet gemakkelijk over praten maar dat vaak goed kan worden verholpen. Schroom daarom niet om er met uw arts over te praten.

Pijn bij het vrijen kan worden gevoeld bij de ingang van de vagina (oppervlakkige dyspareunie) of juist wat dieper of onder in de buik (diepe dyspareunie). Het is niet altijd goed te onderscheiden waar de meeste pijn zit.

Pijn bij het vrijen kan worden veroorzaakt door verminderde zin in seks, verminderde vochtigheid van de vagina, afwijkingen van de schaamlippen zoals lichen sclerosus, candida-infecties, infecties van de baarmoeder(mond), een verzakking of endometriose. Oppervlakkige dyspareunie wordt vaak veroorzaakt door gespannen bekkenbodemspieren.

De bekkenbodem

De bekkenbodem is een soort hangmat van spieren en bindweefsel aan de onderzijde van het bekken. De plasbuis, de endeldarm en de vagina lopen hier doorheen. Deze spieren worden over het algemeen onbewust aangespannen en ontspannen. Door te strak gespannen bekkenbodemspieren (ook wel bekkenbodemhypertonie genoemd) kan het vrijen pijn doen. Soms zijn de bekkenbodemspieren zo gespannen dat het onmogelijk is om zelfs een vinger of tampon in de vagina te brengen. Dit heet vaginisme of een vaginistische reactie. 

Te gespannen bekkenbodemspieren kunnen het gevolg zijn van:

• stress;
• angst voor pijn;
• een nare seksuele ervaring of vervelende ervaring bij medisch onderzoek of bevalling;
• te sterke spieren door paardrijden of turnen of door het te lang ophouden van urine of ontlasting.

Bekkenbodemproblemen kunnen ook leiden tot andere seksuele problemen, zoals minder gevoel hebben tijdens het vrijen of urineverlies tijdens het vrijen of bij een orgasme. Door de pijn gebeurt het vaak dat vrouwen minder zin hebben in vrijen. Hierdoor wordt de vagina minder vochtig en spant de bekkenbodem onbewust aan, waardoor het nog lastiger wordt om te vrijen zonder pijn. Het is daarom belangrijk dat u geen gemeenschap heeft als het pijnlijk is en dat u op tijd hulp zoekt.

Uw arts zal eerst uw klachten met u doornemen. Om te achterhalen wat de oorzaak van de pijn is, kan er gynaecologisch onderzoek worden verricht. Als u wilt, kunt u met een spiegel meekijken tijdens het onderzoek. Eerst zal de vagina aan de buitenkant worden bekeken en eventueel met een wattenstaafje worden onderzocht. Geef goed aan waar en wanneer u pijn heeft bij het onderzoek en wanneer u wilt dat het onderzoek stopt.

Door voorzichtig te voelen met twee vingers in de vagina, kan de gynaecoloog de bekkenbodemspanning onderzoeken. Ook kan er met een spreider (speculum) inwendig worden gekeken naar afwijkingen van de baarmoedermond en een kweek worden afgenomen.

Vaak wordt er bij het eerste bezoek aan de gynaecoloog een vaginale echo gemaakt. Een dunne echokop wordt dan via de vagina ingebracht. Zo kan de gynaecoloog de binnenkant van de buikholte zien.

Allereerst is het belangrijk om te vrijen zonder pijn. Dit kan in het begin zijn zonder dat de penis in de vagina komt, door andere vormen van seks (zoals strelen, zoenen, likken en masseren). Hierdoor kan de seks aangenamer worden en het plezier weer terug komen.

Daarnaast zijn er meerdere behandelingen mogelijk, afhankelijk van de oorzaak van de pijn:

• Bij vaginale droogheid kan glijmiddel tijdens de gemeenschap helpen;
• Bij een infectie of huidziekte wordt deze behandeld met vaginale zetpillen (ovules) of crème. Daarnaast kan het helpen het pijnlijk gebied met een neutrale crème zoals lanette- of cetomacrogolcrème te masseren.
• Als de vagina droog is doordat het slijmvlies dun is geworden (tijdens en na de overgang) kan de arts oestrogenen voorschrijven. Dit zijn hormonen die als crème of zetpil in de vagina worden aangebracht en het slijmvlies verstevigen.
• Bij een bekkenfysiotherapeut kunt u leren hoe de bekkenbodemspieren werken en hoe u deze spieren kunt ontspannen.
• Bij een seksuoloog kun u terecht om te leren hoe u omgaat met seksuele problemen. Soms hebben vrouwen samen met hun partner een manier gevonden om met de klachten om te gaan, maar het kan ook moeilijk zijn om er samen over te praten. Vaak vrijen vrouwen minder dan zij zouden willen. Andere vrouwen vrijen ondanks de pijn toch, omdat ze het gevoel hebben dat het moet voor hun partner. Een seksuoloog kan adviezen geven waardoor het plezier in seks voor u en uw partner kan toenemen. Seksuoloog Astrid Kremers is verbonden aan onze afdeling. Met haar kunt u uw seksuele problemen bespreken, alleen of met uw eventuele partner.
• Soms gaan seksuele klachten samen met andere psychische problemen. U kunt dan ook terecht bij een psycholoog.

Met vragen kunt u terecht bij de polikliniek Gynaecologie.

Polikliniek Gynaecologie
088 250 6178

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].