Voedingsadviezen bij nierstenen

In de urine zitten afvalstoffen die door te plassen worden afgevoerd. Als de afvalstoffen niet helemaal oplossen in de urine, kunnen er in de nier kristallen ontstaan. Die noemen we nierstenen. Kleine niersteentjes kunt u uitplassen, maar een steentje kan ook in de urineweg blijven steken. Dat kan een niersteenaanval veroorzaken. Een steentje kan ook stuwing of een infectie in de urinewegen veroorzaken. Als u al eens nierstenen heeft gehad, heeft u 50% kans om weer een steen te krijgen.

Nierstenen ontstaan meestal doordat er te veel zouten in de urine zitten. De volgende factoren vergroten de kans op nierstenen:

• te lage urineproductie
• hoge bloeddruk
• obesitas
• niet-normale calciuminname
• verhoogde eiwit- en zoutinname
• te hoge calcium- en/of oxaalzuurwaarde in het lichaam

Er zijn verschillende soorten nierstenen. Deze komen het meeste voor:

• Calciumstenen
  Deze stenen bestaan uit calciumzouten zoals calciumoxalaat en/of calciumfosfaat. Deze kleine stenen veroorzaken de meeste last. Ongeveer 85% van de nierstenen zijn calciumoxalaatstenen.
• Struvietstenen
  Ongeveer 10% van de stenen bestaat uit struviet (magnesium-ammoniumfosfaat). Struvietstenen komen vooral voor bij vrouwen. De stenen veroorzaken nierontstekingen waardoor de nieren minder goed werken.
• Urinezuurstenen
  Urinezuurstenen (ongeveer 5%) ontstaan door te veel urinezuur in de urine. Urinezuur ontstaat bij de afbraak van purines in het lichaam. Purines zijn stofjes die onder andere in vlees en vis zitten. Te veel urinezuur kan ook komen door bepaalde ziekten (bijvoorbeeld jicht), lage urineproductie of een lage zuurgraad (pH) van de urine.
• Cystinestenen
  Deze stenen bestaan uit cystine. Cystine is een aminozuur (aminozuren zijn de bouwstenen van de eiwitten). Cystinestenen komen alleen voor bij mensen met een erfelijke afwijking die cystinurie heet en zijn uiterst zeldzaam: ongeveer 1% van de patiënten met nierstenen heeft deze vorm.

De volgende adviezen gelden bij alle soorten nierstenen.

Eet en drink volgens de Schijf van Vijf

Gebruik een volwaardige voeding volgens de Schijf van Vijf (Richtlijnen goede voeding) van het Voedingscentrum.

Drink veel

Drink minimaal 2,5 tot 3 liter per dag. Het beste is dat u 2,5 liter urine per dag plast en dat uw urine lichtgeel van kleur blijft. Door de urine te verdunnen wordt de kans op steenvorming kleiner. Om voldoende vocht binnen te krijgen adviseren we u extra te drinken rond de maaltijden, maar ook voor het slapengaan en tijdens de plasmomenten in de nacht.

Het beste kunt u gewoon water drinken. Ook kunt u energiearme dranken, (citrus)vruchtensappen en zuivel drinken volgens de Schijf van Vijf.

Gebruik niet te veel eiwit

Gebruik niet meer dan 0,8 tot 1 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht. Eet vooral niet te veel dierlijk eiwit. Dierlijk eiwit zit in vlees, kip, vis, melkproducten en kaas. Gebruik niet meer dan 1 à 2 plakjes vleeswaren, 1 portie vlees (75 gram bereid) en maximaal 4 melkproducten per dag.

Gebruik niet te veel zout

Gebruik niet meer dan 6 gram zout per dag. Op www.zoutmeter.nl kunt u berekenen hoeveel zout er in uw voeding zit.

• Eet weinig bewerkte producten. Fabrikanten stoppen daar vaak veel zout in.
• Gebruik geen zout bij de bereiding van de warme maaltijd.
• Eet weinig zoutrijke producten zoals bouillon(tabletten), soep, ketjap, kruidenmixen, sauzen uit pakjes, pizza, chips, gezouten noten/snacks, kant- en klaarproducten, zoute haring en drop.

Als u (nog) niet weet welke niersteen u heeft (gehad), kunt u de algemene adviezen opvolgen. Afhankelijk van het soort niersteen gelden er aanvullende adviezen. Hieronder staan de extra adviezen bij de verschillende stenen.

Adviezen bij calciumoxalaatstenen

• Gebruik weinig oxaalzuurhoudende producten. Eet daarom weinig: bieten, bietenblad, paprika, postelein, rabarber, snijbiet, spinazie, zuring, sterfruit, dadels en gedroogde vijgen, amarant, boekweit en quinoa, cacao/chocolade, noten en pinda’s. Bespreek met uw diëtist welke producten in uw voeding u nog meer moet beperken.
• Gebruik veel producten met veel citraat- of citroenzuur. Denk aan citrusfruit of bessen.
• Drink veel, maar drink zo weinig mogelijk sterke thee (zwarte thee, groene thee, rooibosthee), ice tea, chocolademelk en sappen en smoothies van oxaalzuurrijke fruit- en groentesoorten.
• Gebruik een normale hoeveelheid calcium. Een normale hoeveelheid per dag is ongeveer 3 tot 4 porties zuivel. Gebruikt u meer of minder, bespreek dit dan met uw diëtist. Het beste is de calcium bij de maaltijden te nemen. Calcium zit vooral in melk en melkproducten zoals yoghurt, karnemelk, pap, vla, kwark en kaas.

Adviezen bij calciumfosfaatstenen

• Bij calciumfosfaatstenen is het belangrijk dat u weinig fosfaat binnenkrijgt. Gebruik daarom weinig fosfaathoudende frisdranken, bier en producten met fosfaathoudende E-nummers (additieven). Bespreek met uw diëtist welke E-nummers u moet vermijden.
• Gebruik veel producten met veel citraat- of citroenzuur. Denk aan citrusfruit of bessen.
• Gebruik een normale hoeveelheid calcium. Een normale hoeveelheid per dag is ongeveer 3 tot 4 porties zuivel. Gebruikt u meer of minder, bespreek dit dan met uw diëtist. Het beste is de calcium bij de maaltijden te nemen. Calcium zit vooral in melk en melkproducten zoals yoghurt, karnemelk, pap, vla, kwark en kaas.

Adviezen bij struvietstenen

Er zijn geen extra adviezen.

Adviezen bij urinezuurstenen

• Eet weinig rood vlees. Tot rood vlees rekenen we rundvlees, maar ook het vlees van schapen, geiten en varkens. Gebruik in plaats daarvan plantaardige producten.
• Eet weinig orgaanvlees, vis, schaal- en schelpdieren en gistextract.
• Drink weinig bier.
• Eet weinig producten waar suiker of fructose in zit.
• Eet veel citrusvruchten en bessen. 

Cystinestenen

• Drink minimaal 3 liter per dag en liever zelfs 4 liter. De kleur van de urine moet lichtgeel van kleur blijven.

Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, kunt u contact opnemen met afdeling diëtetiek. 

• Bel voor vragen of een afspraak 088 250 6412
• Bekijk de wachttijden
• Maak kennis met onze diëtisten 

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected]