Voedingsadviezen bij de ziekte van Crohn

Zorg voor voldoende energie

Als u door buikpijn en diarree minder gaat eten, bestaat de kans dat u te weinig energie binnenkrijgt. Het is dus belangrijk om voldoende te blijven eten. Krampen en diarree tijdens en vlak na het eten, hebben niet met het soort eten te maken, maar met het feit dat er gegeten wordt. Het vullen van de maag op zich kan darmklachten veroorzaken. Dit begint tijdens of vlak na het eten en is vaak heftiger na een grote maaltijd. Als grote maaltijden bij u tot darmklachten leiden, kunt u beter verspreid over de dag meerdere kleine maaltijden gebruiken. Als het met normale voedingsmiddelen niet lukt om voldoende te eten en te drinken kan in overleg met de diëtist of arts worden gekozen voor het gebruik van speciale energierijke drinkvoeding of sondevoeding (vloeibare voeding via een slangetje door de neus).

Zorg voor een normaal vezelgehalte

Een aantal jaren geleden werd gedacht dat lichtverteerbare en/of stoppende voeding gunstig was bij de ziekte van Crohn. Daarom werd aangeraden om wit brood, beschuit en witte rijst te eten in plaats van volkorenproducten. Inmiddels is de heilzame werking van deze voedingsmiddelen achterhaald; ze hebben géén stoppende werking. Bij de ziekte van Crohn is een normaal vezelgehalte in de voeding het uitgangspunt. Uw diëtist kan u hierover verder informeren.

Grove vezels werken bij sommige patiënten prikkelend en leiden dan tot pijnklachten en diarree. Kies in dat geval voor fijne vezels.

Wat zijn voedingsvezels?

Voedingsvezels zijn onverteerbare delen uit plantaardige voedingmiddelen zoals granen, groente en fruit. Bij het bewerken van voedingsmiddelen, bijvoorbeeld het malen van graankorrels tot bloem en het pellen van rijst, verwijdert men het grootste deel van de voedingsvezel. Daarom zijn onbewerkte producten over het algemeen rijker aan vezel. Ze komen onder andere voor in bruin- en volkorenbrood en andere volkorenproducten, groente, fruit, aardappelen, zilvervliesrijst, noten en peulvruchten.

Fijne vezels komen voor in:

• vruchtensap (eventueel gezeefd);
• zacht rijp fruit zoals appel, peer, banaan, mango, perzik (geschild en ontpit);
• zeer fijn gesneden rauwkost;
• zachte groente zoals wortelen, andijvie, spinazie, bietjes, postelein, sperziebonen, fijne zachte doperwtjes, bloemkool, broccoli, courgette;
• aardappelen, puree, witte rijst, pasta, mie;
• bruin brood, fijn volkorenbrood, volkorenbeschuit, volkorenontbijtkoek;
• Bambix®, Brinta®, havermout, maïzena, bloem, griesmeel.

Grove vezels komen voor in:

• kokos;
• noten en pinda's;
• grof brood met harde zaadjes en pitten;
• vezelige groenten zoals asperges, bleekselderij, zuurkool, snijbonen, draderige sperziebonen, prei, grove harde doperwten, peulvruchten, taugé, maïs, champignons, grof gesneden rauwkost;
• onrijp fruit en vezelig fruit zoals sinaasappel, grapefruit, mandarijn, ananas, bessen, druiven, bramen, gedroogde zuidvruchten zoals dadels, vijgen, pruimen, krenten, rozijnen en Californische gedroogde pruimen;
• zilvervliesrijst, volkoren pasta;
• tarwezemelen, maïszemelen, muesli, cruesli.

Let op gasvormende voedingsmiddelen

Gasvormende voedingsmiddelen versnellen de darmwerking en kunnen een opgezette buik en extra winderigheid veroorzaken.

Gasvormende producten zijn: knoflook, koolsoorten, koolzuurhoudende dranken, onrijp fruit, peulvruchten, prei, radijs, scherpe kruiden, spruiten, uien.

Niet iedereen heeft last van al deze producten. Als u merkt dat u gevoelig bent voor een product, gebruik dit dan niet meer. U kunt gasvorming ook verminderen door rustig te eten zodat u minder kans heeft op het inslikken van lucht. Ook bij het kauwen van kauwgom en bij roken wordt vaak ongemerkt lucht ingeslikt.

Vitamines en mineralen

Vitamine B12 wordt in het laatste deel van de dunne darm opgenomen. Bij ernstige ontsteking of na een operatie aan de dunne darm zijn vaak injecties met vitamine B12 nodig. Door de ziekte van Crohn kunnen ook tekorten ontstaan aan foliumzuur en vitamine D. De arts zal u in deze gevallen tabletten voorschrijven. Advies is om gebruik van vitamines en mineralen altijd te overleggen met uw arts of diëtist. Tekorten kunnen soms ook ontstaan door het mijden van voedingsmiddelen uit angst voor klachten. Zo wordt fruit vaak weggelaten, terwijl twee keer per dag fruit nodig is voor de inname van voldoende vitamine C. Als u het idee heeft dat fruit bij u tot darmklachten leidt, probeer dan andere soorten uit (zie het overzicht van fijne en grove vezels). 

Zout

Gebruik bij veel transpireren door warm weer of koorts extra zout. Neem bijvoorbeeld een kopje bouillon.

Zorg voor voldoende vocht

Bij diarree, koorts en warm weer moet u veel drinken om het vochtverlies aan te vullen. Probeer minimaal anderhalf tot twee liter vocht per dag te drinken. Dit komt overeen met 12 tot 16 kopjes. Appelsap en koffie kunnen diarree verergeren.

Melkproducten

Voor een goede botopbouw is het belangrijk om twee tot drie melkproducten per dag te gebruiken. Bij langdurig gebruik van Prednison worden drie tot vier melkproducten per dag geadviseerd. Door de ziekte van Crohn kan het zijn dat u melkproducten niet goed verdraagt. Dit komt als volgt. Voor het verteren van melksuiker (lactose) is het enzym lactase nodig. Lactase wordt gemaakt in de darmwand van de dunne darm. Bij ernstige ontsteking van de darmwand wordt soms te weinig lactase gemaakt. Meestal heeft de darm voldoende reserves zodat een kleine hoeveelheid melksuiker geen last geeft. Als er toch te weinig lactase is, kunnen klachten optreden als diarree, buikkrampen, opgeblazen gevoel, misselijkheid en overmatige winderigheid. Zure melkproducten zoals yoghurt en kwark geven minder klachten, omdat de yoghurtculturen de lactose gedeeltelijk afbreken. Bespreek met uw diëtist hoe u het tekort aan melkproducten in uw voeding kunt opvangen als u deze (tijdelijk) niet verdraagt.

Probiotica

Probiotica zijn bacteriën die een gunstige invloed hebben op de gezondheid van de darm. Ze worden aan verschillende producten toegevoegd. Er zijn weinig studies over het effect van probiotica bij de behandeling en preventie van de ziekte van Crohn. Ook spreken de onderzoeksresultaten elkaar tegen. Meer onderzoek is nodig naar de effectiviteit, de optimale dosering en de periode van behandelen. Voor zover bekend zijn er geen serieuze bijwerkingen. Er is echter ook onvoldoende reden om het gebruik van probiotica te adviseren.

Met vragen over de ziekte van Crohn kunt u contact opnemen met de MDL-verpleegkundige. Het telefoonnummer vindt u achter in deze folder.

MDL-verpleegkundige Interne geneeskunde
088 250 6253

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].