Zelfkatheterisatie tijdens de zwangerschap of na de bevalling
U bent zwanger of net bevallen en u kunt niet goed uitplassen. Samen met de verloskundige of gynaecoloog heeft u afgesproken dat u zelf gaat katheteriseren. In deze folder leest u wat zelfkatheterisatie is, waarom dat nodig is en hoe u dat doet.
Wat is zelfkatheterisatie?
Zelfkatheterisatie betekent zelf de blaas leegmaken met een katheter. Een katheter is een dun, kunststof slangetje dat door de plasbuis in de blaas wordt gebracht. Door het slangetje kan de blaas eenvoudig geleegd worden.
Zelfkatheterisatie is nodig als u niet kunt plassen. Of als u uw blaas niet meer helemaal leeg kunt plassen. Er blijft dan te veel urine in uw blaas achter. Daardoor moet u vaak kleine beetjes plassen of vaak erg nodig plassen. Het is belangrijk dat de blaas regelmatig helemaal leeg is. Als dat niet gebeurt, kunnen er blaasontstekingen, urineverlies of in het ergste geval nierproblemen ontstaan.
Er zijn verschillende redenen waarom goed uitplassen soms niet lukt. Bijvoorbeeld omdat na een bevalling de plasbuis gezwollen is of omdat de blaas overrekt is geweest. Meestal duren de klachten één tot enkele dagen en kunt u daarna weer normaal plassen.
Hoe gaat zelfkatheterisatie?
Uw blaas leegmaken met een katheter vraagt oefening. De verpleegkundige of verloskundige leert u hoe u zelf kunt katheteriseren.
- Probeer altijd eerst zelf te plassen.
- Probeer elke 3 tot 4 uur te plassen.
- Afhankelijk van de hoeveelheid urine die achterblijft na het plassen, het residu, moet u katheteriseren.
- Drink voldoende: anderhalf tot 2 liter per dag. Als u borstvoeding geeft, adviseren we meer te drinken.
Stap 1
Was eerst uw handen met zeep. Spreid daarna de schaamlippen en reinig het gebied rondom de plasopening met water. Doe dit van voren naar achteren, naar de anus toe, met een schoon washandje. Het is belangrijk dat er geen bacteriën van uw handen op de katheter terechtkomen.
Stap 2
Houd de verpakking verticaal met de korte greep naar beneden. Het pijltje wijst dan naar beneden.
Stap 3
Verbreek het zegel door de twee delen rustig in tegengestelde richting te draaien en trek ze uit elkaar, totdat u twee kleine klemmetjes ziet en een klik hoort.
Stap 4
Het bovenste deel is het handvat van de katheter. Door verder te trekken verschijnt de katheter.
Stap 5
De katheter is nu klaar voor gebruik. Zorg ervoor dat het uiteinde van het handvat vrij is in verband met de urinestroom.
Stap 6
Zoek met uw vingers - eventueel met behulp van een spiegel - de plasopening en breng de katheter in. Vlak voordat de katheter de blaas bereikt, kunt u een lichte weerstand voelen van de sluitspier. Schuif de katheter verder in de plasbuis totdat de urinestroom op gang komt. Wanneer de urinestroom stopt, kunt u de katheter langzaam verwijderen en daarna weggooien. Was nogmaals uw handen.
U kunt ook het onderstaande filmpje van Coloplast bekijken.
Bekijk de katheterhandleidingen voor vrouwen van Coloplast - Coloplast - Nederland
Hoe vaak moet ik katheteriseren?
Hoe vaak u moet katheteriseren hangt af van hoeveel urine er na het plassen achterblijft in de blaas. De urine die achterblijft noemen we het residu. Als u zelf goed kunt uitplassen, blijft er minder urine achter. U kunt dan minder vaak gaan katheteriseren. Vang daarom bij het katheteriseren de urine op in een maatbeker. U kunt dan zien hoeveel urine er nog met de katheter uit de blaas gekomen is. Zo weet u hoeveel het residu is.
In onderstaand schema ziet u hoe vaak per dag u moet katheteriseren.
Leeg uw blaas met de katheter verspreid over de dag. De eerste keer is 's morgens als u wakker wordt, de laatste keer voordat u gaat slapen.
| Als u niet meer zelf plast: |
|---|
| 4 tot 6x per dag katheteriseren. Per keer mag de hoeveelheid opgevangen urine niet meer zijn dan 500 cc. Als dat wel zo is, dan moet u een keer extra katheteriseren. |
| Als u nog zelf plast: |
|---|
| Residu tussen 400 - 500 ml: 4x per dag katheteriseren |
| Residu tussen 300 - 400 ml: 3x per dag katheteriseren |
| Residu tussen 200 - 300 ml: 2x per dag katheteriseren |
| Residu tussen 100 - 200 ml: afhankelijk van hoeveel u plast en in overleg met de gynaecoloog, bekkenbodemverpleegkundige of verloskundige eventueel stoppen met katheteriseren of 1x per dag voor de nacht katheteriseren. |
| Residu onder de 100 ml: u mag stoppen met katheteriseren |
Mogelijke problemen
Blaasontsteking
Neem contact op met de triage of uw verloskundige bij deze klachten:
- vaak plassen
- veel aandrang om te plassen
- temperatuur boven 38 graden
- pijn bij het plassen
- troebele urine of bloed bij de urine
Bloed plassen en/of bloed aan katheter
Het slijmvlies van uw plasbuis kan beschadigd raken en soms gaan bloeden. De plasbuis moet ‘wennen’ aan de handeling. Dit kan ook gebeuren als u al langer katheteriseert.
- Probeer extra te drinken.
- Als het bloeden na twee dagen niet over is of er zijn stolsels waardoor u niet meer kunt plassen en/of katheteriseren, neem dan contact op met de triage of uw verloskundige.
Katheteriseren lukt niet (goed)
- Bekijk uw schema nog een keer. Wellicht voert u bepaalde stappen niet helemaal goed uit.
- Probeer het na een uur nogmaals. Lukt het niet, neem dan contact op met de bekkenbodemverpleegkundige of met de afdeling triage van het Diakonessenhuis of met uw verloskundige.
Opmerkingen over de tekst
Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].
Bijgewerkt op: 31 augustus 2021
Code: GYN44