Behandeling van eczeem bij kinderen

We adviseren om twee tot drie keer per week te douchen. In de zomer, als uw kind meer zweet, kunt u de huid iedere dag kort afspoelen. Zwemmen geldt ook als een bad- of douchebeurt.

Gebruik liever niet te warm water bij het douchen. Hoe warmer het water is, hoe meer de huid ontvet.

Smeer de huid voor het zwemmen helemaal in met een vette basiszalf, zoals paraffine-vaseline. Smeer de voeten niet in zodat uw kind niet uitglijdt. Let op: bij kinderen die niet kunnen zwemmen of volwassenen met hartproblemen is dit gevaarlijk. Zij kunnen bij verdrinkingsgevaar uit de handen van hun redders glijden.

Voor het douchen kunt u uw kind ook insmeren met een basiszalf waarin een emulgator zit, zoals cetomacrogolzalf. Deze zalf beschermt de huid meer dan een douche- of badolie. De zalf vermengt zich met water door de emulgator. Uw kind wordt dus gewoon schoon. Paraffine-vaseline is hiervoor niet geschikt.

Gebruik een zeepvervanger bij het wassen. Deze zeepvervanger moet pH-neutraal, hypoallergeen en niet geparfumeerd zijn. Gebruik het liefst douche- of badolie. Dit zorgt ervoor dat het water de huid minder uitdroogt. Ook irriteert dit niet en laat het een olielaagje achter op de huid. Doucheolies die veel gebruikt worden en goed bevallen zijn: Balneum®, Nutraspa® en Oilatum®. Bij de apotheek kunt u ook soja oleum krijgen. Houd u er wel rekening mee dat de huid en de vloer glad worden.

Een milde, niet geparfumeerde, ‘dagelijkse’ shampoo voorkomt irritatie van de hoofdhuid. Let ook hier op termen als pH-neutraal en hypoallergeen. Gebruik deze shampoo een tot twee keer per week. Voorbeelden zijn Neutral®, pH eucerine® en Dermolin®.

Dep na douchen of baden de huid droog in plaats van te wrijven. Door te deppen beschadigt u de huid niet. Smeer de huid hierna meteen in met een basiszalf.

Basiszalven zijn er in verschillende samenstellingen. Wij adviseren een zalf met veel vet en weinig water. De verhouding van water en vet is namelijk belangrijk:

• Een zalf die veel vet en weinig tot geen water bevat is geschikt voor een zeer droge huid.
• Een vetcrème bevat vet en weinig water en is geschikt voor een droge huid.
• Een crème bevat vet en water en is geschikt voor een matig droge, redelijk soepele huid.
• Een lotion bevat veel water en weinig vet en is geschikt voor een soepele, gezonde huid.

Het is belangrijk dat u een zalf of crème in huis heeft die u prettig vindt. Soms is het even zoeken naar de samenstelling die fijn smeert. Het is ook handig om meerdere zalven en crèmes in huis te hebben. Zalf die in de winter prettig aanvoelt, kan in de zomer te vet zijn en de huid afsluiten. Dit kan ook gebeuren als uw kind koorts heeft of gaat sporten. Dan kunt u beter een crème gebruiken, omdat de huid dit sneller opneemt. Als het 's avonds koel is kunt u ook met een vettere zalf smeren.

Basiszalven kunt u krijgen op recept van de arts. De apotheek maakt de zalven zelf of bestelt ze bij een groothandel. De Latijnse benaming voor zalf is unguentum (ung.). Dit staat vaak op het etiket van de tube, bijvoorbeeld: ung. cetomacrogolis.

Voorbeelden van basiszalven zijn:

• Cetomacrogolzalf FNA
• Vaseline-cetomacrogolcrème FNA
• Koelzalf FNA (unguentum leniens)
• Paraffine/vaseline
• Lanettezalf FNA of lanettecrème FNA
• Vaseline-lanettecrème FNA
• Eucerine cum aqua
• Ureumzalf of ureumcreme FNA (10% ureum in cetomacrogolzalf/crème)
• Zalf of crème met melkzuur

Veel basiszalven op recept worden vergoed. De vergoeding hangt af van de soort zalf. Overleg hierover met uw apotheker of verzekeringsmaatschappij. U kunt ook zonder recept basiszalven kopen bij de apotheek of betere drogist. Deze zalven worden niet vergoed.

Corticosteroïden zijn hormonen die lijken op het hormoon cortisol. Dit hormoon maakt het lichaam aan in de bijnierschors. Zalven met corticosteroïden noemen we daarom ook hormoonzalven. Corticosteroïden zijn erg belangrijk in de behandeling van eczeem. De kwaliteit van leven is door deze middelen veel beter geworden.

Hormoonzalven onderdrukken het ontstekingsproces in de huid. Daarom verminderen of verdwijnen klachten als jeuk, roodheid, warmtegevoel, zwelling en pijn. De hormoonzalven nemen niet de genetische oorzaak van eczeem weg.

Veel mensen zijn bang voor bijwerkingen van hormoonzalven. Deze angst is niet nodig. Hormoonzalven worden al tientallen jaren gebruikt. Inmiddels weten we veel over het ontstaan en voorkomen van bijwerkingen. Bijwerkingen ontstaan pas als u de zalf lang dagelijks gebruikt. Dit betekent dat uw kind bijwerkingen kan krijgen als u maandenlang een keer per dag of vaker een zware klasse (3 of 4) hormoonzalf gebruikt. De meeste bijwerkingen zijn tijdelijk.

Op dit moment is smeren met hormoonzalf de meest effectieve en onschadelijke manier om eczeem onder controle te houden. Bijwerkingen komen in de praktijk bijna nooit voor als patiënten de zalf verstandig gebruiken. 

Het lichaam breekt hormoonzalven zelf weer af. Daardoor werken de zalven maar tijdelijk. De zalf zorgt voor een soort voorraad in de bovenste laag van de huid. In de 24 tot 48 uur na het smeren geeft de zalf het medicijn af aan de huidlagen die daaronder liggen.

Er zijn vier sterkten hormoonzalven. Hoe hoger de klasse, hoe sterker de zalf. Soms kiest een arts ervoor om met een lage klasse te beginnen. Is het resultaat onvoldoende? Dan schrijft de arts uw kind een hogere klasse hormoonzalf voor.

Soms begint een arts meteen met een hogere klasse hormoonzalf. De ontsteking in de huid wordt dan snel en krachtig onderdrukt en de jeuk vermindert snel. Op de lange termijn gebruikt uw kind vaak minder hormoonzalf. Dit komt omdat de huid sneller rustig wordt. 

• Klasse 4  (sterk) - Diprolene®, Dermovate®, Clarelux®, Clobex®, e.a.
• Klasse 3  Betnelan®, Betamethason®, Celestoderm®, Elocon ®, Ibaril®, Topicorte®, Cutivate®, Diprosone®, Nerisona®, e.a. 
• Klasse 2  Triamcinolon®, Locoid®, Emovate®, Locacorten®, e.a.
• Klasse 1 (zwak) - Hydrocortison®

In het schema hieronder ziet u hoeveel zalf u nodig heeft per lichaamsdeel. Dit schema gaat uit van de vingertop als maateenheid: de Vinger Top Eenheid (VTE). Eén VTE is ongeveer hetzelfde als 0,5 gram zalf.

Heeft uw kind op een lichaamsdeel alleen een paar plekken die actief zijn? Smeer dan alleen die plekken in met zalf. Zijn er over een groot deel van een lichaamsdeel veel kleine plekjes eczeem? Smeer dan het hele lichaamsdeel in. Soms hebben mensen met eczeem een paar ernstige plekken en is de rest van de huid licht actief. U kunt dan gerust het hele lichaamsdeel insmeren. Zo voorkomt u dat de licht actieve huid nog actiever wordt.

Als eczeem actief is geeft de arts het advies om één of soms twee keer per dag te smeren. Als de huid rustig is kunt u per week één dag minder vaak smeren. Zo kunt u de hormoonzalf langzaam afbouwen.

Het is belangrijk om niet meer dan 30 gram hormoonzalf te smeren als de huid rustig is. Dit is een veilige hoeveelheid waarbij uw kind geen bijwerkingen krijgt. Blijf wel de vingertopeenheid gebruiken op de dagen dat u smeert met hormoonzalf. U vermindert de hoeveelheid hormoonzalf alleen door minder vaak te smeren. Niet door dunner te smeren.

Als de huid van uw kind rustig is, wilt u dit graag zo houden. Het is belangrijk om langzaam af te bouwen met de hormoonzalf. Dit betekent dat u doorgaat met smeren van hormoonzalf op de plekken die actief waren. U smeert iedere week iets minder vaak. Blijf tijdens het smeren van de hormoonzalf dezelfde dikte van smeren aanhouden. Gebruik daarbij de vingertop als maateenheid.

Hieronder leest u hoe u het zalven kunt afbouwen.

• Zalft u 2 keer per dag? Ga dan naar 1 keer smeren per dag;
• Smeer daarna 2 dagen per week geen hormoonzalf (wel basiszalf) en 5 dagen wel hormoonzalf;
• Smeer daarna 3 dagen per week geen hormoonzalf (wel basiszalf) en 4 dagen wel hormoonzalf;
• Bouw op deze manier verder af.

U gaat hiermee door tot u één of een paar dagen in de week smeert. Bijvoorbeeld alleen in het weekend. Dit kunt u maanden blijven doen. Het duurt 24 tot 48 uur voordat de hormoonzalf helemaal is uitgewerkt. U kunt daarom twee dagen achter elkaar smeren en een aantal dagen achter elkaar niet. Dat is beter dan om de dag smeren met hormoonzalf. U kunt op die manier beter in de gaten houden hoeveel dagen achter elkaar de huid van uw kind rustig blijft zonder hormoonzalf.

Soms lukt het om helemaal niet meer te smeren met hormoonzalf. De huid van uw kind heeft dan alleen nog basiszalf zonder medicijnen nodig. Voor veel kinderen blijft het nodig om de huid rustig te houden door één tot vier keer per week hormoonzalf te gebruiken. Ga niet minder hormoonzalf gebruiken als u merkt dat het eczeem weer terugkomt. Vergeet ook niet te smeren met de basiszalf op dagen dat u geen hormoonzalf gebruikt.

Als het eczeem toch weer actief wordt moet u stoppen met afbouwen. Meestal betekent dit dat u weer vaker moet smeren om uw eczeem weer rustig te krijgen.

Overleg met ons als u uw eczeem niet rustig krijgt. Voel u niet schuldig als blijkt dat u het eczeem moeilijk of helemaal niet onder controle krijgt. We zoeken dan samen naar een betere oplossing.