Gips om een arm of been

U hebt een gipsverband om uw arm of been gekregen. Een verband van kunststof of gips zorgt ervoor dat het deel in het gips rust krijgt en niet meer kan bewegen. Bij een botbreuk bijvoorbeeld zorgt zo’n verband ervoor dat de botten in de goede stand blijven staan en kunnen genezen. Bij een beschadigd gewricht of bij beschadigde pezen zorgt het dat deze rust krijgen. Hieronder volgen enkele tips: 

Droogtijd

Gewoon gips is na één uur hard en na 48 uur helemaal droog. Kunststofgips is na 30 minuten hard. Tijdens de droogtijd is het gips kwetsbaar. Wees er dus voorzichtig mee. Als het gips breekt, neem dan contact op met de gipskamer of de Spoedeisende hulp.

Gips en water

Gips mag niet nat worden. Kunststofgips kan soms door de gipsverbandmeester wel zodanig gemaakt worden dat het tegen water kan. Overleg hierover met de gipsverbandmeester die u behandelt. Bescherm het gips in alle andere gevallen bij het douchen met een plastic zak of een speciale douchehoes. Een plastic zak kunt u met een pleister waterdicht afplakken op uw huid. Een douchehoes is tegen betaling verkrijgbaar op de gipskamer in Utrecht (ziektekostenverzekeraars vergoeden die niet).

Zwelling

Vooral in de eerste week is het belangrijk dat u uw ingegipste arm of been omhoog houdt om te zorgen dat de zwelling afneemt. Is uw arm gezwollen, draag deze dan in een sling (stoffen band), in een mitella (draagdoek) of leg de arm op een kussentje op uw schoot. 's Nachts kunt u de sling of mitella afdoen en uw arm eventueel op een kussen leggen. Is uw been gezwollen, leg het dan op één of meerdere kussens. Het is belangrijk dat de voet hoger ligt dan de knie en de knie weer hoger dan de heup. 's Nachts kunt u een kussen onder uw matras leggen aan het voeteneind. U doet er goed aan om niet te veel te lopen (met uw krukken), omdat het been dan lang naar beneden hangt.

Oefeningen

Het is belangrijk dat u oefeningen doet om de bloedsomloop te stimuleren, niet ingegipste gewrichten soepel te houden en de spierkracht zo veel mogelijk te behouden. Probeer de volgende oefeningen enkele malen per dag te doen en minimaal vijf keer achter elkaar.

Armoefeningen

• Maak drie tellen lang een stevige vuist, strek de vingers vervolgens drie tellen. 
• Draai rondjes met de schouder: ga in een iets voorovergebogen houding staan en maak een beweging alsof u ouderwets koffie maalt. 
• Als de elleboog niet is ingegipst: strek en buig de elleboog dan.

Beenoefeningen

• Trek de tenen naar u toe (richting van uw neus) gedurende drie tellen, druk ze hierna drie tellen lang van u af. 
• Til zittend het gestrekte been gedurende drie tellen op. 
• Indien de knie niet is ingegipst: buig en strek de knie dan.

Elleboogkrukken

Een gipsspalk mag u niet belasten omdat die dan breekt. U mag dus niet lopen of staan zonder het gebruik van krukken. Als u circirculair gips of kunststofgips heeft, mag u dit alleen belasten in overleg met de gipsverbandmeester of de arts. U krijgt hierover instructies mee (afhankelijk van uw letsel).

Krukken huren
Krukken kunt u lenen bij de thuiszorgwinkel of in het Diakonessenhuis bij de spoedeisende hulp. Het Diakonessenhuis heeft voor de huur van krukken een samenwerkingsverband met de firma Medipoint. De krukken worden verstrekt aan patiënten van het ziekenhuiskunt en kunnen tegen vergoeding gehuurd of gekocht worden. U kunt de krukken inleveren bij inleverpunten van Medipoint/Vitras. U kunt de krukken niet inleveren in het ziekenhuis. 

Loopgips

Als u loopgips hebt, zorg dan dat u met het ingegipste been niet gaat slepen. Loop daarom zo normaal mogelijk. Omdat u uw enkel niet kunt gebruiken, moet u met kleine stapjes lopen. Onder het loopgips is in het algemeen een zool bevestigd, die u kunt losmaken als u naar bed gaat. Deze zool is vaak dikker dan de zool van uw schoenen. Om te zorgen dat u hiervan bij het lopen geen last hebt, kunt u aan het niet ingegipste been een schoen dragen met een zool of hak van vergelijkbare dikte of hoogte. Bij een loopgips moet u uw been ondersteunen als u zit. Dit kunt u doen door uw been bijvoorbeeld op een krukje te leggen (altijd op een zachte onderlaag, zowel bij gips als kunststofgips). Dit voorkomt zwelling.

Adviezen bij jeuk

U kunt jeuk krijgen onder het gips. Dit speelt vooral bij het witte kalkgips omdat dit een beetje kan afbrokkelen. De gipskruimels gaan dan tussen de huid en het gips zitten en veroorzaken jeuk. Gebruik geen breinaalden of andere voorwerpen om onder het gips te krabben want dan kunt u zichzelf verwonden. Koud föhnen tussen de huid en het gipsverband kan verlichting geven. Bij kunststof gips zult u doorgaans minder last hebben van jeuk. Bij de apotheek of via internet kunt u anti-jeukspray kopen.

Maatregelen tegen trombose

In geval van gips na een operatie aan uw been krijgt u spuitjes tegen trombose die u dagelijks moet gebruiken. U krijgt hiervoor instructies en een recept.

Autorijden

Het is belangrijk om bij uw verzekeraar te vragen of u mag autorijden met uw gips. De verzekeraar vergoedt niet altijd de kosten bij eventuele schade of een ongeval als de bestuurder een gipsverband heeft. 

Vliegen met gips

Bespreek met de gipsverbandmeester als u met uw gips wilt vliegen. Door de onderdruk in het vliegtuig kan uw arm of been opzwellen. De gipsverbandmeester maakt hiervoor een aanpassing in uw gips. Informeer bij uw luchtvaartmaatschappij welke regels voor uw reis gelden en of u bijvoorbeeld extra beenruimte moet regelen. Uw luchtvaartmaatschappij kan vragen om medische informatie, een zogenaamde 'fit-to-fly-verklaring'. Deze kan de gipsverbandmeester voor u invullen.

Neem telefonisch contact op, als ondanks het hoog houden van uw been of arm:

• Uw vingers of tenen gaan tintelen, dik worden of pijn gaan doen. 
• U uw vingers of tenen niet of nauwelijks kunt bewegen. 
• Het gipsverband pijn veroorzaakt of knelt (pijn op de plaats van de breuk is meestal niet verontrustend). 
• Uw gips gebroken is. In geval van een loopgips mag u het gips dan niet meer belasten. 
• Uw gips nat en slap geworden is. 
• Andere klachten (of vragen) heeft met betrekking tot uw gips.

Als u naar het ziekenhuis komt omdat het onderbeensgips er na uw behandeling af mag, dan raden wij u aan een veterschoen of andere stevige schoen mee te nemen. Wellicht mag u dan weer gaan lopen. Bij het verwijderen van circulair gips of kunststofgips van het been is het belangrijk dat u elleboogkrukken meeneemt, omdat de kans groot is, dat na een gipsbehandeling uw spieren en gewrichten stijf zijn geworden en u dus nog niet goed kan of mag lopen op het aangedane been. Kort na het verwijderen van een circulair gips of kunststofgips van het been kan er zwelling optreden van het been. Omd at tegen te gaan krijgt u een elastische kous. Voor de arm geldt dit in mindere mate. Als er na het verwijderen van het gips zwelling ontstaat, neemt deze in de loop van de dag toe en is ‘s avonds het sterkst. Dit is niet verontrustend, de zwelling verdwijnt langzamerhand vanzelf. U kunt de klachten verminderen door het been of de arm niet te veel te belasten en hoger te leggen of overdag een elastische kous te dragen ('s nachts afdoen).

Heeft u nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de gipskamer van de locatie waar het gips is aangelegd. Bij afwezigheid van de gipsverbandmeester kunt u bellen met de spoedeisende hulp.

Gipskamer Utrecht
088 250 6213

Gipskamer Zeist
088 250 9438

Spoedeisende hulp Utrecht
088 250 6211

Vindt u iets onduidelijk beschreven? Of ontbreekt er informatie? Dat horen wij graag. U kunt opmerkingen over de tekst doorgeven via [email protected].